Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KWESTIONARIUSZJAKOMETODABADANIAOSOBOWOŚCI
27
mającechyosobowościnieoneatrybutamiosobowyminiejakoabsolutnymi,ale
zawszewzględnymi,charakteryzowanymiwterminachodchyleniawstosunkudo
standardupopulacyjnego.Wramachpodejścianomotetycznegodoopisuosobowo-
ści,kwestionariuszewoczywistysposóbzatemmetodamiprzeznaczonymidoba-
daniacechilościowychoraznarzędziamipozwalającyminadokonywaniepomiaru
różnicowegoatrybutówosobowych.Tozkoleiwpływanasposóbichbudowyoraz
przyjmowanezałożeniakonstrukcyjne.
Diagnozacechywymagaspełnieniakilkuwymagańbadawczych.Przedewszystkim
należyzaznaczyć,żeskorobezpośredniebadaniecechyniejestmożliwe,tokoniecz-
nejestbadaniejejbehawioralnychprzejawów,czylizachowań.Niezbędnejestzatem
określenie(wyodrębnienie)wskaźnikówcechy,awięctychzachowań,wktórychsię
onamanifestuje,idokonanierejestracjitychwskaźników.BohdanZawadzki(1970)
wskazujeprzytym,żewarunkiemniezbędnymdiagnozyjestrejestracjawszechstron-
na(obejmującawielewskaźników),wielokrotna(różnesytuacje)idługoterminowa
(różnemomentyczasu)wrazzodniesieniemdookreślonejpopulacji.Takrozumia-
nadiagnozacechyzakładakoniecznośćintegracjizachowaniazróżnychmomentów
czasuorazsytuacji,awięcustaleniezachowaniazagregowanego,uogólnionego,czy
inaczejtypowego,dladanejosoby(abstrahujesięwięcodzachowańincydentalnych).
Diagnozacechywymagazatemuwzględnieniawieluróżnorodnychwskaźnikóworaz
ichagregacjiwceluustaleniajakiejśformywypadkowej.Najczęściejuzyskujesię
towformieich„uśrednienia”poprzezobliczeniejednegowskaźnikasumarycznego.
Wsensiepomiarowympoodniesieniudopopulacjiwskaźniktenodzwierciedla
indywidualnenasilenieróżnicowejcechy.Agregacjajestjednakmożliwatylkowtedy,
gdybadanezachowaniawykazująwspółzmienność,tzn.ujmującrzeczwjęzyku
statystykiskorelowanie.Tylkowtedybowiemmożnauznać,żeonewskaźnikami
(czyinaczejbehawioralnymimanifestacjami)badanejcechy.Opisywanewymagania
diagnostycznewskazująteżgłównepowodywykorzystaniasamoopisudobadania
cechosobowości.Obserwacja,zmierzającadoustaleniatypowychdladanejosoby
badanejzachowań,jestbardzoczasochłonnaipracochłonna.Zregułyteżniemożliwe
jestzagwarantowaniewszechstronnościiwielokrotnościobserwacjizwyklebowiem
dotyczyonaspecyficznychsytuacjiżyciowychosobybadanej.Zkoleimetodylabo-
ratoryjnewymagająrównieżwprowadzenianiezwykleżmudnegobadaniawformie
wszechstronnegoeksperymentulaboratoryjnego(por.Strelau1985;1992),adodatko-
woprowadządowystąpieniatzw.„zjawiskaparcjalności”(małejspójnościwskaźni-
kówuniemożliwiającejdiagnozęcechy).Tylkowskaźnikiuzyskiwaneprzybadaniu
samoopisuzachowaniapozbawionetychwad.Znaturyrzeczybowiemwyłącznie
osobabadanadysponujepełniąinformacjioswoimzachowaniuonajróżnorodniej-
szychswoichreakcjach,wróżnychsytuacjachiwróżnychmomentach.Potrafizatem
ituwykorzystywanajestfenomenologicznazdolnośćczłowiekadoobserwowania
swojegozachowaniaisformułowaniajegooceny,takżenatleinnychosóbdokonać
uogólnieniasytuacyjnegoorazczasowegoswoichreakcji.Ztegopunktuwidzeniasa-
moopisoferujeniezwykleatrakcyjnybadawczoskrótdiagnostycznyocenazacho-
wania,którawymagadługotrwałejisystematycznejobserwacji,wprzypadkuwłasnej
relacjijestuzyskiwananiezwyklełatwoiszybko.Wdodatkuwpełniodpowiadazało-