Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KWESTIONARIUSZJAKOMETODABADANIAOSOBOWOŚCI
27
mającechyosobowości–niesąoneatrybutamiosobowyminiejakoabsolutnymi,ale
zawszewzględnymi,charakteryzowanymiwterminachodchyleniawstosunkudo
standardupopulacyjnego.Wramachpodejścianomotetycznegodoopisuosobowo-
ści,kwestionariuszewoczywistysposóbsązatemmetodamiprzeznaczonymidoba-
daniacechilościowychoraznarzędziamipozwalającyminadokonywaniepomiaru
różnicowegoatrybutówosobowych.Tozkoleiwpływanasposóbichbudowyoraz
przyjmowanezałożeniakonstrukcyjne.
Diagnozacechywymagaspełnieniakilkuwymagańbadawczych.Przedewszystkim
należyzaznaczyć,żeskorobezpośredniebadaniecechyniejestmożliwe,tokoniecz-
nejestbadaniejejbehawioralnychprzejawów,czylizachowań.Niezbędnejestzatem
określenie(wyodrębnienie)wskaźnikówcechy,awięctychzachowań,wktórychsię
onamanifestuje,idokonanierejestracjitychwskaźników.BohdanZawadzki(1970)
wskazujeprzytym,żewarunkiemniezbędnymdiagnozyjestrejestracjawszechstron-
na(obejmującawielewskaźników),wielokrotna(różnesytuacje)idługoterminowa
(różnemomentyczasu)wrazzodniesieniemdookreślonejpopulacji.Takrozumia-
nadiagnozacechyzakładakoniecznośćintegracjizachowaniazróżnychmomentów
czasuorazsytuacji,awięcustaleniezachowaniazagregowanego,uogólnionego,czy
inaczejtypowego,dladanejosoby(abstrahujesięwięcodzachowańincydentalnych).
Diagnozacechywymagazatemuwzględnieniawieluróżnorodnychwskaźnikóworaz
ichagregacjiwceluustaleniajakiejśformywypadkowej.Najczęściejuzyskujesię
towformieich„uśrednienia”poprzezobliczeniejednegowskaźnikasumarycznego.
Wsensiepomiarowym–poodniesieniudopopulacji–wskaźniktenodzwierciedla
indywidualnenasilenieróżnicowejcechy.Agregacjajestjednakmożliwatylkowtedy,
gdybadanezachowaniawykazująwspółzmienność,tzn.–ujmującrzeczwjęzyku
statystyki–skorelowanie.Tylkowtedybowiemmożnauznać,żesąonewskaźnikami
(czyinaczejbehawioralnymimanifestacjami)badanejcechy.Opisywanewymagania
diagnostycznewskazująteżgłównepowodywykorzystaniasamoopisudobadania
cechosobowości.Obserwacja,zmierzającadoustaleniatypowychdladanejosoby
badanejzachowań,jestbardzoczasochłonnaipracochłonna.Zregułyteżniemożliwe
jestzagwarantowaniewszechstronnościiwielokrotnościobserwacji–zwyklebowiem
dotyczyonaspecyficznychsytuacjiżyciowychosobybadanej.Zkoleimetodylabo-
ratoryjnewymagająrównieżwprowadzenianiezwykleżmudnegobadaniawformie
wszechstronnegoeksperymentulaboratoryjnego(por.Strelau1985;1992),adodatko-
woprowadządowystąpieniatzw.„zjawiskaparcjalności”(małejspójnościwskaźni-
kówuniemożliwiającejdiagnozęcechy).Tylkowskaźnikiuzyskiwaneprzybadaniu
samoopisuzachowaniasąpozbawionetychwad.Znaturyrzeczybowiemwyłącznie
osobabadanadysponujepełniąinformacjioswoimzachowaniu–onajróżnorodniej-
szychswoichreakcjach,wróżnychsytuacjachiwróżnychmomentach.Potrafizatem
–ituwykorzystywanajestfenomenologicznazdolnośćczłowiekadoobserwowania
swojegozachowaniaisformułowaniajegooceny,takżenatleinnychosób–dokonać
uogólnieniasytuacyjnegoorazczasowegoswoichreakcji.Ztegopunktuwidzeniasa-
moopisoferujeniezwykleatrakcyjnybadawczoskrótdiagnostyczny–ocenazacho-
wania,którawymagadługotrwałejisystematycznejobserwacji,wprzypadkuwłasnej
relacjijestuzyskiwananiezwyklełatwoiszybko.Wdodatkuwpełniodpowiadazało-