Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Auxsourcesdelalégende
CelaexpliquepourquoiilarrivequeMalchussoitperçucomme«lesoldat48
blesséparPierre»49.Enl’occurrence,ilnesurprendpasquedetellesvisions
discordantesserépercutentsurcertainsouvragesartistiques-tableauxou
sculptures-illustrantlascènedel’arrestationduMessie50.
Ilesttempsd’évoquerlesecondpersonnagequiapparaîtdansl’Evangile
selonsaintJean(cethommenefigurepasdanslesévangilessynoptiques)51
etquicontribuedemanièreconsidérableàlaformationdelalégendeduJuif
errant.C’estungardeanonymedugrand-prêtrequiparticipeàl’interrogatoire
duGaliléenchezAnne,pendantlequelillegifle52.Cetacteignobleaconcouru
dansunelargemesureàlanaissancedumytheduflaneurjuif,toutendéfi-
nissantsonattitudepleinedeméprisenversleChrist.
33
48Ilestàsupposerquederrièrelesubstantif«soldat»secachetoutsimplement«un
soldatromain»etnon«unserviteurdugrand-prêtre».EdgarKnecht,luiaussi,enparlantde
Malchus,écriterronémentqu’ilétaitle«soldatromaindontSimonPierrecoupal’oreilledans
lejardindeGethsémani»(E.KNECht:LemytheduJuiferrant.Essaidemythologielittéraire
etdesociologiereligieuse.Grenoble,PressesuniversitairesdeGrenoble,1977,p.32).
49G.PARIS:LégendesduMoyenAge…,p.153.
50MalchusestprésentécommeunRomaindans,entreautres,lesœuvressuivantes:de
LevinStorch,unretablederrièrel’autelàl’EgliseSainte-MadeleinedeHildesheim,enAlle-
magne,1515;deVeitStoss,unretableàlaBasiliqueSainte-MariedeCracovie,boispoly-
chrome,entre1477et1489;d’unauteuranonyme,L’ArrestationduChristavecsaintPierre
etMalchus,tableauàl’huilesurbois,vers1520;deGiuseppeCesari,L’ArrestationduChrist
(CristoPresoPrigioniero),huilesurtoile,1597.Toutefois,onpeuttrouverégalementdesœuvres
d’artsvisuelsMalchusestprésentécommeunJuifouunNabatéen.Voiciquelquesexemples:
Pierrecoupel’oreilledeMalchus,bas-reliefdelaCathédraledeNaumburg,Allemagne,vers
1250;GiottodiBondone,LeBaiserdeJudas,fresque,vers1305;FraAngelico,LeBaiserde
Judas,fresque,1437-1446;DirkBouts,L’ArrestationduChrist,huilesurbois,vers1450;Dick
vanBaburen,L’ArrestationduChristavecMalchus,huilesurtoile,entre1616et1617;auteur
inconnu,LeChristguérissantl’oreilledeMalchus,huilesurtoile,XVIIesiècle;JamesTissot
(Jacques-JosephTissot),L’OreilledeMalchusetLaGuérisondeMalchus,tableauxàl’huile
surtoile,vers1890.
51Danslesévangilessynoptiquesestprésentéungroupedegardes-etnonuneseuleper-
sonneconcrètecommec’estdanslecasdel’EvangileselonsaintJean-quibattentethumilient
Jésus.Enplus,l’offensephysiqueduChristalieuchezCaipheetnonchezAnne(cefaitest
explicitementmentionnédanslepremierEvangile).Ainsi,dansl’EvangileselonsaintMatthieu,
onlit:«Là-dessus,ilsluicrachèrentauvisageetlefrappèrentàcoupsdepoing;certains
luidonnaientdesgiflesendisant:“Christ,prophétise-nousquit’afrappé!”»(26.67-68).
DansceluideMarc,onlit:«Quelques-unssemirentàcrachersurlui,àluimettreunvoile
surlevisageetàlefrapperàcoupsdepoingenluidisant:“Devine!”Mêmelesserviteurs
lefrappaientenluidonnantdesgifles»(14.65),etdansceluideLuc:«Leshommesqui
gardaientJésussemoquaientdeluietlefrappaient.Ilsluimirentunvoilesurlevisageet
ilsl’interrogeaientendisant:“Devinequit’afrappé!”Etilsproféraientcontreluibeaucoup
d’autresinsultes»(22.63-65).
52GiottodiBondone,surlafresqueLeChristdevantCaiphe,présenteunseulgardequi
s’apprêteàgiflerleFilsdel’homme(vers1305,ChapelleScrovegni,Padoue,Italie).