Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mieniepojęcia.Termintenmożemyznaleźćwperiodykachfilozoficznych,takichjak
nMind”
,nTePhilosophicalReview”czyteżnTeJournalofPhilosophy,Psychology
andScientificMethods”
,wktórychprzeciwstawianolibertarianizmideterminizm(li-
bertarianismanddeterminism)40.Pierwszytraktowanojakoucieleśnieniewolnejwoli
imożnościwyboru41,odnoszącgodofilozofiiPlatona(Plato)slibertarianism)42.Drugi,
zainicjowanyniemalstolatpóźniej,sposóbstosowaniapojęcianlibertarian”dotyczył
osóbaprobującychibroniącychwolności.Wtymznaczeniuterminutegoużyłporaz
pierwszyw1878rokusirJohnSeeleywTeLifeandTimesofStein43.Napoczątku
XXwiekutermintenbyłcorazczęściejużywanywkontekściewolnościpolitycznej.
Zczasempojęcietozaczętostosowaćwobecosoby,którauważa,żerząd(government)
powinienograniczaćsiędostanianastrażyprawjednostkowychidlategosprzeci-
wiasięregulacjompaństwowymzarównowsferzeekonomicznej,jakiwodniesieniu
dostosunkówspołecznych.Pierwszyrazwtymznaczeniuterminunlibertarianizm”
użyłVictorYarros,piszącw1920roku,żenoświeconylibertarianinniejestdziśza-
interesowanyakademickimiatakaminametafizyczneczypolitycznepaństwo.Jest
zainteresowanydobrzeukierunkowanymiatakaminauprzywilejowane,chronione
monopole”44.Terminnlibertarianizm”byłcenionyprzezzwolennikówklasycznego,
leseferystycznegoliberalizmu,którzydostrzegali,żeodmomentuNewDealpojęcie
liberalizmunabierałowpowszechnejświadomościcorazbardziejlewicowychkono-
tacji:nliberałowiezaczęlibowiemprzejmowaćszeregpostulatówsocjalistycznych
(ł);godzącsięnawzrostinterwencjipaństwa,dalekoidącąopiekęspołecznąorazna
programwelfarestate,liberalizmprzyjmujepostaćliberalizmusocjalnego”45.Pojęcie
liberalizmuwStanachZjednoczonychnadalzachowałotakąkonotację.Gdyw1946
rokuLeonardReadzałożyłFundacjęnarzeczEdukacjiEkonomicznej(Foundation
forEconomicEducation),zacząłużywaćpojęcialibertarianizmu,byodciąćsięod
liberalizmukojarzonegojużwAmerycezsocjalistycznymirozwiązaniami46.
Nazwataniezostałajednakprzyjętaprzezwszystkich.Częśćmyślicieli,choć
tworzyławokresiepowstawaniaikrystalizowaniasiędoktrynylibertariańskiejoraz
sympatyzowałazruchemlibertarian,wyznającpoglądyczęściowozbieżne,sprzeci-
wiałasięokreślaniuichmianemlibertarian.PrzykłademmożebyćpostaćFriedricha
AugustavonHayeka,którywprawdziedostrzegałwKonstytucjiwolnościnieadekwat-
nośćpojęcianliberał”
,gdyżstraciłoonoswojepierwotneznaczenie,jednakuznawał
terminnlibertarianizm”zazbytsztuczny,preferującterminnwigizm”iokreślającsie-
40J.Ward,PsychologicalPrinciples,nMind”
,vol.8,no.30,April1883,s.154.
41
T.Fowler,L.A.Selby-Bigge,SomeFundamentalEthicalControversies,nMind”
,vol.15,no.57,January
1890,s.95,98.
42H.Sidgwick,Reviewof<TypesofEthicalTeory)byJamesMartineau,nMind”
,vol.10,no.39,July
1885,s.429;kontekstdotyczyłswobodyduszyludzkiej.
43J.R.Seeley,TeLifeandTimesofStein,UniversityPress,Cambridge1878,vol.3,s.335.
44V.S.Yarros,WhatShallWeDowiththeState?,nAmericanJournalofSociology”
,vol.26,1920,s.68.
45W
.Osiatyński,Współczesnykonserwatyzmiliberalizmamerykański,PWN,Warszawa1984,s.168.
46TeLibertarianReader:ClassicandContemporaryReadingsfromLao-tzutoMiltonFriedman,red.
D.Boaz,FreePress,NewYork1998,s.xiii.
20
