Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Lwowskakrytykaliteracka
nejmyśleniaianalizująccudzeidee-nietylkowzbogacałwłasnyproces
poznawczy,czyteżwłasnąsprawnośćpoznawczą,lecztakżedawałwykładnię
nowychidei,rozważałregułyresp.metodysamegodziałaniapoznawczegojako
pewnegoschematuczynnościowego”61.AMagdalenaRembowska-Płuciennik
dodaje,żemetodaintrospekcyjnaIrzykowskiegomożeprzypominaćpostulaty
psychologiiopisowejBrentanyiteoriinaukowejTwardowskiego,przyjmując,że
psychologiajestnaukąprowadzącadoobiektywizacjiwiedzyoczłowieku,nie-
sprowadzalnądosubiektywizacjiiwzględności62.
Nierezygnowanoprzytymwkrytycezmaksymalnejwrażliwościestetycz-
nejwobecindywidualnegocharakterutwórczości.To,atakżefakt,żekrytyka
pragnęłaopisaćindywidualneludzkiedoświadczeniewsposóbangażującyod-
biorców,prowadziłojązkoleiwstronęjęzykaartystycznego,któryoddziały-
wałbysilniejniżanalitycznywywódimiałzbliżaćkrytykędosugestywności
oddziaływaniasztuki.Chwiejność,wahaniemiędzyroląartystyaroląintelek-
tualnegoekspertajestwidocznezwłaszczawewczesnychtekstachkrytycznych
Ortwina,aletakżeIrzykowskiego-zewzględunp.naśrodkiretorycznestylu.
IstnienietychdwóchbiegunówwświadomościkrytykówpotwierdzałOr-
twinw1937roku:DJakdotądchcęinadalbyćłącznikiemmiędzypostępami
wiedzyuniwersyteckiejabieżącątwórczościąwliteraturze.UnasweLwowie
bowiemnietolerowaliśmynigdyrozłamumiędzytymidwomadziedzinamipra-
cy”63.Fundamentalnązasadąkrytykówstałosięgodzeniewrażliwościestetycz-
nejidążeniadointelektualnejścisłościsądu,jednoczesneocalanieindywidual-
nościiintersubiektywizacjakryteriówbadaniajejwytworów.Ambicją-przejście
odmyślidokształtowaniażycia,atymsamymprzekroczeniemodelukrytyki,
jakizdaniemBrzozowskiegostworzyłPiotrChmielowski.
Krytykęlwowskązdefiniowaćbymożnabowiemjakorodzajkomunikacji
oambicjachperformatywnych(tj.nietylkoprzedstawiającej,lecztakżepowo-
dującejzmianęrzeczywistościieksponującejjejpotencjał)64.ZaArystotelesem
61StanisławDąbrowski,SprawaIrzykowskiego.Przeglądipolemika,DPamiętnikLiteracki”
1989,z.1,s.172.
62MagdalenaRembowska-Płuciennik,Poetykaintersubiektywności.Kognitywistycznateo-
rianarracjiaprozaXXwieku,Wrocław2012,s.58.
63O.Ortwin,Zmojegowarsztatu,[w:]ŻF,s.403.
64PosługujęsięsformułowaniemEwyDomańskiej:Dperformancewsensiewąskimto
wykonanienażywowobecnościwidownipewnegodziałaniamającegocharakterteatralne-
goaktu.(ś)performatywnośćnatomiastrozumianajestjakoprzeświadczenie,żejęzyknie
tylkoprzedstawiarzeczywistość,lecztakżepowodujewniejzmiany,aponadto,żepewne
zjawiskaistniejątylkowakcieichwykonywaniaiżemusząbyćpowtarzane,byzaistnieć”.
EwaDomańska,DZwrotperformatywny”wewspółczesnejhumanistyce,DTekstyDrugie”2007,
z.5,s.48.
WalerieMarenné-Morzkowska,powołującsięnaJeana-MarieGuyau,stwierdziła,Diż
każdyzautorówwytwarzasobiewedlesiłśrodowiskoodpowiednie,czyliwpływanawyra-
