Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
101.ZasadydynamikiNewtona
punktomprzestrzeniodpowiedniewspółrzędne,jaktopokazanonarysunku1.1atak-
żewybraniechwili,względemktórejbędziemymierzyliupływczasu.Różnicemiędzy
dwomaukładamiodniesieniamogąbyćcałkiemnieduże.Naprzykładmogąoneróżnić
sięjedyniewyborempunktuzerowegonaosiczasuchwili,którejwjednymukładzie
odniesieniaodpowiadat=0,winnymukładziemożeodpowiadaćt,=t
o/=0.Dwa
układyodniesieniamogąteżmiećtensampunktodniesieniawczasieitensampunkt
wprzestrzenijakopoczątekukładuosi,aleichosiemogąmiećwprzestrzeniinnąorien-
tację.Uważniedobierającukładodniesieniaikorzystającztychróżnychmożliwości,
możnaniekiedyuprościćobliczenia.Naprzykładwzadaniachdotyczącychciałzsuwa-
jącychsięporówniachpochyłychczęstowygodniejestwybraćjednązosiskierowaną
wdółrównolegledorówni.
Ważniejszaróżnicamiędzyukładamiodniesieniapojawiasięwtedy,kiedydwaukła-
dyporuszająsięwzględemsiebie,tzn.gdypoczątekjednegoukładuporuszasięwzglę-
dempoczątkudrugiegoukładu.Wpodrozdziale1.4przekonamysię,żeniewszystkie
takieukładyfizycznierównoważne5.Wpewnychszczególnychukładach,nazywa-
nychukładamiinercjalnymi,podstawoweprawafizykiobowiązująwichstandardo-
wej,prostejpostaci.(Układytenazywamy„inercjalnymi”,ponieważobowiązujewnich
pierwszazasadadynamikiNewtona,zwanateżzasadąbezwładności).Jeślipoczątekja-
kiegośinnegoukładuporuszasięwzględemukładuinercjalnegoruchemprzyspieszonym
lubjegoosieobracająsięwzględemosiukładuinercjalnego,totakiukładnazywamy
nieinercjalnym;podstawoweprawafizykiawszczególnościprawaNewtonaprzyj-
mująwtakichukładachinnąpostać.Jaksięprzekonamy,rozróżnieniemiędzyukładami
inercjalnymiinieinercjalnymimakluczoweznaczeniedlanaszejdyskusjimechaniki
klasycznej.Jeszczeważniejsząrolęodgrywawteoriiwzględności.
1.3.Masaisiła
Pojęciamasyisiłyodgrywająkluczowąrolęwsformułowaniumechanikiklasycz-
nej.Problemwłaściwegozdefiniowaniatychpojęćbyłprzedmiotemzainteresowania
wielufilozofównaukiipoświęconomuwieleuczonychtraktatów.Naszczęścieniemu-
simyzbytnioprzejmowaćsiętutymisubtelnymipytaniami.Poprzejściuwstępnegokur-
sufizykiCzytelnikmazapewnecałkiemdobrewyobrażenieotym,cooznaczająpojęcia
masyisiły;łatwoteżjestpodaćsposóbdefiniowaniaipomiarutychwielkościwwielu
realistycznychsytuacjach.
Masa
Masaciałajestmiarąjegobezwładności,czylimiarątego,jaktrudnojestprzyspie-
szyćjegoruch.Ruchdużegokamieniatrudnojestprzyspieszyć,maonzatemdużąmasę,
natomiastruchmałegokamykaprzyspieszyćjestłatwo,awięcjegomasajestmała.Aby
tenaturalnedefinicjeuczynićilościowymi,musimyzdefiniowaćjednostkęmasyipodać
5Tostwierdzeniepozostajeprawdziwetakżewramachteoriirelatywistycznej.