Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metabolizmksenobiotykówiinterakcjelekowe
233
Interakcjelekowe
Interakcjemiędzyprzyjmowanymiprzezpacjentaleka-
mii/lubinnymiksenobiotykami(suplementamidiety,
używkami,narkotykami,dopalaczami)toistotnyproblem
współczesnejmedycyny.Ryzykowystąpienianiekorzyst-
nychinterakcjizależyodliczbyrównocześniestosowanych
leków-przydwóchlekachwynosi13%,przypięciu-58%,
aprzysiedmiuiwięcej-aż82%.Interakcjomleków,
opróczpolipragmazji,sprzyjająrównieżchorobyprze-
wlekłeorazwiek(skrajnegrupywiekowe-osobystarsze
idzieci).Wtabeli233-3przedstawionodefinicjepodsta-
wowychpojęćdotyczącychinterakcjifarmakologicznych.
Wśródrodzajówmożliwychinterakcjiwzależnościod
mechanizmuwyróżniasięm.in.:
•
interakcjefarmaceutyczne-niezgodnościrecepturowe
fizyczneichemicznewtrakciesporządzaniapreparatów;
•
interakcjefarmakokinetyczne-oddziaływaniamię-
dzyprzyjętymiksenobiotykamipowodującezmiany
procesówADMEiwefekciezmianystężeńwkompart-
mentachciała;
•
interakcjefarmakodynamiczne-opartegłówniena
mechanizmachreceptorowych(np.inhibicja,zmiana
przepuszczalnościbłon)ipozareceptorowych(np.fizyko-
chemiczne,ingerencjebiochemiczneprzezfałszywe
metabolity).
Interakcjefarmakokinetycznepolegająnawzajem-
nymoddziaływaniunasiebieleków,którychwynikiemsą
zmianydotyczącelosówlekuwustroju.Zmianytemożna
określićilościowo.Typowymprzykłademjestkonkuro-
waniedwóchlekówotensamizoenzymCYP
,atakżejego
indukcja/inhibicja,prowadzącaostateczniedozmniejsze-
nia/wzrostustężeniasubstratu(tab.233-4).Ponieważ
zahamowaniemetabolizmudanegolekumożeprowadzić
dowzrostujegostężeniaażdopoziomówtoksycznych
iśmiertelnych,wmedycyniesądowejtegorodzajuinter-
akcjemająnajwiększeznaczenie.
Interakcjefarmakodynamicznepolegajązkoleinadzia-
łaniuconajmniejdwóchlekówsynergistycznielubanta-
gonistycznienatensamreceptor,narządwykonawczy
lubprocesysprzężeniazwrotnego,coskutkujewzmoc-
nieniemlubosłabieniemdziałania,wtymdziałańniepożą-
danychipotencjalnychfatalnychpowikłańfarmakoterapii.
Zapamiętaniewszystkichprawdopodobnychinterak-
cjijestniemożliwe,nawetprzyograniczeniusiędoleków,
Tabela233-3.Słowniczekwybranychpojęćdotyczącychinterakcjifarmakologicznych.
Antagonizm
Dystrybucjaleku
Indukcja
Inhibicja
Interakcjalekowa
Zjawisko,gdyconajmniejdwalekiwykazująprzeciwne,różnokierunkowedziałanie,wskutekczegohamują
lubznosząwzajemnieswojeefekty;wzależnościodmechanizmuwyróżniasięantagonizmkompetycyjny
(konkurowanieotensamreceptor),niekompetycyjny,funkcjonalnyichemiczny
Rozmieszczenielekuwtkankachinarządach
Wzbudzenielubprzyspieszenieprocesu,np.reakcjienzymatycznej
Zahamowanielubopóźnienieprocesu,np.reakcjienzymatycznej
Wpływjednegolekunakońcowyefektdziałaniadrugiegorównocześnieprzyjmowanegoleku;możepolegać
nawzmacnianiu/osłabianiudziałanialubskracaniu/przedłużaniuczasudziałania
Poli(farmako)terapia
Kojarzenieleków,którewwynikusynergizmuswojegodziałaniapozwalająnaposzerzenieefektuterapeutycznego
bezrównoczesnegoistotnegopotęgowaniaryzykawystępowaniadziałańniepożądanych
Polipragmazja
Synergizm
Jednoczasowestosowanieleków,którenietylkonieuzupełniająiniewzmacniająswojegoefektu
terapeutycznego,aleznaczącozwiększająryzykowystąpieniapolekowychdziałańniepożądanych
Zjawisko,gdyzastosowaniedwóchlubwięcejlekówwykazujesilniejszedziałanieniżpodanieichoddzielnie
(zgodne,jednokierunkowedziałanieleków);wyróżniasięsynergizmaddycyjny(sumacja),kiedyefektkońcowy
jestsumądziałaniaposzczególnychleków,isynergizmhiperaddycyjny(potencjalizacja),gdyefektkońcowy
jestwiększyniżsumadziałaniaposzczególnychleków
13
