Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyświatopoglądowe
33
istotmówiącychwwymiarzenajogólniejszym:jesttodoświadczenie
dwoistościrealiów-wsensieobecnościdwuróżnychobiektówiichskładaniasięna
pewnącałość.NaszczególnąrolępierwszejDliczbypierwszej”(pozaliczbą1),mia-
nowicieliczby2,oddawnazwracasystematycznieuwagęWierzbicka.Umieszcza
ona(dwa),wodróżnieniunaprzykładodliczbypierwszej3,wswychlistachpojęć,
wjejrozumieniu,uniwersalnychiniedefiniowalnych.Skądinądtakiepodejściedo
liczbmożebyćprzedmiotemkontrowersji;wielkiproblemliczeniailiczbdomaga
sięstałegodrążeniadyskusyjnego.Wtymmiejscuniepodejmujęwskazanegowątku
problemowego.Ograniczęsiędoprzypomnieniaswojegoartykułuoliczbieiilości
oznaczonegowBibliografiijakoAB2010.Atakżedozwróceniauwaginafakt,że
dwoistośćjestnieodłącznaoddwoistościjejsamej:2×2(4).
IlustracjawagiDdwoistości”:doświadczenieprzychodzącegonaświatwpostaci
kontrastumiędzymatczynymłonemitym,cojestpozanim(jakzauważałWolter,
jesttodoświadczeniebardzoprzykre).(Oczywiścietakichempirycznychdwójekjest
mnóstwo;wtymparzystych,jakoczy,ręceitd.Por.też:Ubitu,Caius,ibiego,Caia.)
Komentarzuzupełniający.WDmonistycznej”mitologiimaterialistycznejchodziło
wkońcutakżeodwójkę.Por.słowaLukrecjusza(Iw.przedChr.):DSąciałaijest
próżnia,iniemanicinnego.Tedwasąelementy,nieznajdzieszjużtrzeciego.”(De
rerumnatura,przekładE.Szymańskiego[Lukrecjusz(1957:17)]).Wartoteżzwrócić
uwagęnakluczowąrolęsłowasekunda(odłac.liczebnikasecunda(druga))wmówie-
niuoczasie.Możnapowiedzieć,żewszędzieDsekundujesekundainnejsekundzie”.
Jakwskazywałemnatoprzedchwilą,nieodłączneoddwoistości,adalej,wie-
lości,jestsłownepojęcieDcałości”rozszerzającesiędoDwszystkiego,coistnieje”,
inaczej,rozszerzającesiędo(bezprzymiotnikowej)DRzeczywistości”.Topojęciejako
podstawowetraktowałwswejfilozofiiPeirce.PodobniemówiłonimwTraktacie
Wittgenstein,por.jegotezę6.45:
Spojrzenienaświatsubspecieaeternijestspojrzeniemnańjakona-ograniczoną-całość.
Odczucieświatajakoograniczonejcałościjesttym,comistyczne.
DowspomnianychwcześniejstarożytnychfilozofówDwielościskładającejsięna
całość”wartodołączyćfizykaCarlavonWeizsäckera(1981),któryinterpretował
pojęcie(przestrzeni)przezzrównaniejejztym,conazywałDPluralitätsprinzipder
Realität”,atakżefizykaMaxaPlancka(1943)zjegoteistycznąwizjąświatopo-
glądową,wreszciedziewiętnastowiecznegomatematykaCharlesaHermite)a,który
wypowiedziałsiętak:
Ilexiste[ł]toutunmonde[ł]danslequelnousn(avonsaccès
queparl(intelligence,commeexistelemondedesréalitésphysiques;
l(unetl(autreindépendantdenous,tousdeuxdecréationdivine.
/Istniejecałyświat,doktóregomamydostęp
jedynieintelektualny,podobniejakistniejeświatrealnościfizycznych;
obaniezależneodnas,obapochodzącezboskiegoaktustworzenia.
