Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.KONCEPCJARYZYKA
Wkontekścietechnologicznymdefiniujesięjejakomożliwenegatywneskutki
zawodnościtechnologii,czegowyrazemjestposługiwaniesięterminemnbezpieczeństwo
iniezawodność”(ang.safetyandreliability).Podobnepodejściedominujewprzemyśle,
gdzieprzezryzykorozumiesięiloczynprawdopodobieństwaistratnaskutekwypadku,
zawaleniasiękonstrukcji,wybuchuwzakładachprodukcyjnychitp.Wkontekściemożli-
wychwypadkówniosącychkonsekwencjedladużejliczbyludzimówisięoryzykukata-
stroficznym.Możemiećonoźródłaantropogeniczne(awaria)lubnaturalne(oddziaływanie
siłnatury).Wtymdrugimprzypadkurozważasięryzykosiływyższej.Ryzykozwiąza-
nezezdarzeniamibardzorzadkimijestwogólerozpatrywanewnielicznychsytuacjach,
np.wodniesieniudolotówkosmicznych,aleiwenergetycejądrowej,gdziedlaokreślenia
zdarzeń,którychprawdopodobieństwowystąpieniajestmniejszeniżrazna10000lat,ukuto
terminblackswanevent37.Ryzykowkontekścieśrodowiskowymokreślanejestprzezpry-
zmatniekorzystnychzmianwotoczeniunaskutekdziałalnościantropogenicznej.Wiąże
sięztymryzykownaukachoklimacie,gdziegłównymzagrożeniemjestzmianaproce-
sówprzyrodniczych(średnichtemperatur,wiatrów,opadówitp.).Ryzykowsejsmologii
oznaczamożliwośćwystąpieniatrzęsieniaziemiokonkretnejwartościwskaliRichtera.
Ryzykoniekiedyrozpatrywanejestteżwaspekciesubiektywnymiobiektywnym.
Ryzykoobiektywnejestwyrazemabsolutniepojmowanejniepewności,awięcniepew-
nościwspólnejdlawszystkichobserwatorów.Przeciwstawiasięmukoncepcjęsubiek-
tywnegoryzyka,awięcwynikającegozindywidualnejpercepcjiczłowiekaibędącego
rezultateminnejocenyprawdopodobieństwazdarzeńprzezposzczególneosoby38.Postu-
latistnieniaryzykaobiektywnegowymaganietylkojednolitegopostrzeganianiepew-
ności,aleteżidentycznychprzekonańoceniającychryzykoodnośniedojegoskutków.
Przykłademryzykaobiektywnegobyłobystwierdzenie:wwynikuprzemianySłońca
wsupernowąZiemiaulegniezagładzie.Istnienieryzykaobiektywnegonawetiwtak
skrajniepostawionymproblemiejestjednakwątpliwe,jeżelitylkowystępujeróżne
odzeraprawdopodobieństwo,iżprocesprzemianywsupernowąniezajdzie.Wówczas
różniobserwatorzydokonywaćbędąszacunków(oczywiścieopartychnanaukowych
kryteriach-posługującsięnajlepsząwiedząastrofizyczną),jednakmożnaprzypuszczać,
żeszacunkiróżnychnaukowcówbędąsięróżniły.Pojawisięwnichto,conazywane
jestgranicąbłędu.Wodniesieniudozjawiskekonomicznychbardzotrudnojestznaleźć
takiezjawiska,gdziemówićmożnaoryzykuobiektywnym39.Spodziewanezyski,wiel-
kościprzepływówpieniężnych,przychody,generalniewszystkieparametryżyciagospo-
darczegopodlegająnieustannymszacunkomdokonywanymprzezniezależneodsiebie
jednostki.Nawetjeślijednostkitezbliżająsięwswychocenachdowyidealizowanej,
37
A.Piore,Nuclearenergy:PlanningfortheBlackSwan,nScientificAmerican”June2011,s.32.
38
Wyjaśnieńzwiązanychzróżnicamiwpojmowaniuryzykaprzezróżnespołecznościdostarczająbadania
socjologiczne.Wskazująone,żetakiesamezagrożeniasąróżnieocenianeprzedewszystkimnapoziomiegrupy
społecznej(narodu,grupyetnicznej,kasty),adopierowdalszejkolejnościwgręwchodziindywidualizmjednostki.
Zob.szerzej:D.Lupton,Risk,Routledge,London1999,s.24-55.
39
D.Kahneman,A.Tversky,Prospecttheory:Ananalysisofdecisionsunderrisk,nEconometrica”47(2)/1979,
s.263-291orazD.Kahneman,A.Tversky,Subjectiveprobability:Ajudgmentofrepresentativeness,nCognitive
Psycholog”3(3)/1972,s.430-454.
25
