Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ISTOTARYZYKA
1.3.RYZYKOWKLASYCZNYMNURCIETEORIIEKONOMII
Próbujączdefiniowaćryzykonagruncienowoczesnegosystemugospodarczegotrzeba
odwołaćsiędodziełpowstałychporewolucjiprzemysłowej.Wówczasryzykoprzeszło
zmianęznaczeniowąizostałozwiązanezjednostką-jejdecyzjami,aktywnością,zacho-
waniami.Elementyteoriiryzykawodniesieniudonaukekonomicznychznaleźćmożna
wpracachMillaiSmitha.SłynnametaforaSmithanniewidzialnejrękirynku”odnosisię
właśniedokwestiiponoszeniaryzyka.Smithrozważaczynnikiskłaniająceinwestora
dozainwestowaniakapitałunarynkukrajowymlubpozanim(wówczesnychangielskich
koloniach)idochodzidowniosku,żeprzyzałożeniupodobnychspodziewanychzysków
inwestortakizawszewybierzeinwestycjękrajową,bojestonaobarczonamniejszymryzy-
kiem,cowynikazeznajomościlokalnychwarunków,prawa,szybszegoosiągnięciazwro-
tuiuniknięciamożliwejutratykapitałunaskutekzatonięciastatku.Konkludując,Smith
stwierdza,żezpowyższychpowodówwszyscyuczestnicyrynkupreferowaćbędąinwesty-
cjęwkraju,aniewkoloniach,kierowaninniewidzialnąrękąrynku”64.
WinterpretacjiinnegoklasykaekonomiiRicardo,ryzykostanowipoprostudodat-
koweźródłokosztu65.Millzwracałnatomiastuwagę,żezyskjestwynagrodzeniem
zapodejmowaneprzezwłaścicielakapitałuryzykojegoutraty.Wtensposóbsformuło-
wałistotnązpunktuwidzeniateoriiryzykazależność,żeprzyjęciedodatkowegoryzyka
musibyćrekompensowanepotencjalnymiwyższymizyskami66.obserwacjęprze-
jęliprzedstawicieleneoklasycznegonurtuwekonomii.Marshallrozważającwielkość
zysku,którasatysfakcjonowałabyprzedsiębiorcę,sformułowałpoglądbędącykonty-
nuacjąmyśliMilla-przyzałożeniutejsamejwielkościzyskuprzedsiębiorcapre-
ferujeinwestycję,któracharakteryzujesięmniejszymifluktuacjami67.Zależność
tawynikałazteoriiużytecznościkrańcowej68.Jeżeliprzyjąć,żeprzedsiębiorcamoże
wybieraćmiędzydwomawariantamiinwestycji,wszystkieonewiążąsięzkoniecz-
nościązainwestowaniaokreślonej(tejsamej)kwotyX.Jeślizwrotzhipotetycznej
inwestycji1.wyniesie100zprawdopodobieństwem1,zwrotzinwestycji2.-150
64
A.Smith,AnInquiryintotheNatureandCausesoftheWealthofNations,BookIV
,Chapter2(pozycja4.2.6),
LibraryofEconomicsandLiberty,http://www.econlib.org/library/Smith/smWN13.html#B.IV,%20Ch.2,%20Of%20
Restraints%20upon%20the%20Importation%20from%20Foreign%20Countries,dostęp08.07.2012.
65
D.Ricardo,OnthePrinciplesofPoliticalEconomyandTaxation,Murrey,London1821,Chapter4(pozy-
cja6.31),LibraryofEconomicsandLiberty,http://www.econlib.org/library/Ricardo/ricP.html,dostęp14.03.2012.
66
J.S.Mill,PrinciplesofPoliticalEconomywithsomeoftheirApplicationstoSocialPhilosophy,Book
II,ChapterXV(pozycja2.15.3),LibraryofEconomicsandLiberty,http://www.econlib.org/library/Mill/mlP28.
html#Bk.II,Ch.XV
,dostęp08.07.2012.
67
A.Marshall,PrinciplesofEconomics,BookIII,ChapterVI(pozycja3.6),LibraryofEconomicsandLiberty,
http://www.econlib.org/library/Marshall/marP14.html#Bk.III,Ch.VI,dostęp08.07.2012.
68
Autorstwoteoriikrańcowejużytecznościniejestjednoznaczne.Prawadotyczącekrańcowejużyteczności
zostałyszczegółowoprzedstawionezwłaszczaprzezS.Jevonsa(wpracyTheTheoryofPoliticalEconomyw1871),
K.Mengera(wdzieleGrundsätzederVolkswirtschaftslehrew1871r.)orazM.E.LWalrasa(wÉlémentsd’économie
politiquepurez1874r.).Wszyscytrzejdziałaliwzględnieosobnoiopieralisięnawcześniejszychprzemyśleniach
filozofów-ekonomistówJ.S.MillaorazJ.Benthama.Nawetwcześniejteoriękrańcowejużyteczności,azwłaszcza
prawomalejącejkrańcowejużyteczności,sformułowałH.Gossen(wpracyDieEntwickelungderGesetzedesmen-
schlichenVerkehrs,undderdarausfließendenRegelnfürmenschlichesHandelnz1864r.-pracatapozostawała
nieznanawkręguangielskichekonomistówdo1874r.,kiedyprzełożononajęz.angielski).
34