Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ISTOTARYZYKA
Topierwotnezarządzanieryzykiemmiałojednakwdużejmierzecharakterintuicyj-
ny,opierałosięnadoświadczeniupokoleńiniebyłowżadensposóbrozpoznawane
jakooddzielnadziedzinawiedzy.Jednakżenawetwtedyodnaleźćmożnaprzykłady
wyrafinowanychmetodochronyprzedryzykiem,którekojarząsięraczejzczasami
współczesnymi.PrzykładowonajstarszyopiswykorzystaniaopcjidajejużArystoteles,
któryopisujepraktykihandloweswegowielkiegopoprzednika-Talesa.Tales,który
opróczfilozofiizpowodzeniemuprawiałkupiectwo,używałopcjidlazabezpieczenia
handluoliwą.GdyTalesowizarzucononieprzydatnośćjegofilozofii,wykorzystałswą
wiedzęoprzyrodzie,abyprzewidzieć,żewkolejnymrokunastąpiurodzajoliwek.
Wykupiłczaspracyposiadaczypras,dziękiczemuwporzetłoczeniamógłodsprzedać
goinnymiodnieśćznacznekorzyści58.
Pomimoimplikacji,jakieprzemyśleniafilozoficzneniosłydlateoriiryzyka,należy
stwierdzić,żeryzykojakotakieniepozostawałowcentrumzainteresowaniafilozofii.
Koncepcjerozumieniaryzykabyłyraczejefektempobocznymkształtowaniasięidei
filozoficznychdotyczącychbytuimaterii.Tymczasemteoriaryzykakształtowałasięteż
niezależnie,podwpływemdoświadczeńpraktycznych.
Analizaryzykaijejzastosowaniewżyciuspołeczno-ekonomicznymsięgastarożyt-
nejcywilizacjiSumerów,któraponad5tysięcylattemuoferowałapierwszespecjali-
styczneusługiwzakresieocenyryzykadladziałającychwówczaskupców.Okołoroku
1950p.n.e.KodeksHammurabiegooficjalniesankcjonowałzasadyprzeprowadzania
transakcjiubezpieczeniowychwprzypadkuutratystatkuiładunku.GrecyiRzymianie
wprowadzilikontraktyubezpieczeniowezawierającepremięzaryzyko.Zkoleiubez-
pieczenianażyciewprowadzonezostałyprzezcechykupieckiejużwokresierepubliki
rzymskiej.WspołecznościachrolniczychzamieszkującychBliskiWschódpowszechne
były,jakprzeczytaćmożnawkronikachwyprawkrzyżowych59,ubezpieczeniamają-
cechronićuprawiającychziemieprzedsuszamiipowodziami.Wtransporcienadużą
skalęubezpieczeniaobecnebyłyjużwstarożytnejGrecji,gdziekupcomwysyłającym
towarynastatkachpłynącychwdalekierejsyhandlowewAtenachczyArgosofero-
wanoubezpieczenieodzatonięciaładunku60.Tegotypudziałalnośćbyłakontynuowana
wwiekachpóźniejszych,ażdoutworzeniaLloydsofLondon,prawdopodobnienajbar-
dziejznanejfirmyubezpieczeniowejnaświecie.Firmapowstaławkawiarniwpobliżu
Tower,m.in.dlatego,żebyłotomiejsce,gdzielubiliprzesiadywaćkapitanowiestatków,
którzydzielilisięinformacjamioszczegółachnawigacyjnych,pogodzieizagrożeniach
naszlakachżeglugowych.Tym,coróżniłoLloydsodpoprzedników,tooferowanieubez-
pieczenianapodstawiewyliczonychwartościryzykaposzczególnychtrasżeglugowych.
Podstawyformalnegopodejściadoryzykamusiałybyćznanejużwstarożytności,
skoroznanebyłygrylosowe,wykorzystującerachunekprawdopodobieństwa.Przykła-
dowograwkościznanabyłajużstarożytnymEgipcjanom(najstarszeznalezionekości
dogrydatujesięnaokoło2000p.n.e.).Zapiskidotyczącelosowychgierhazardowych
58
Arystoteles,Polityka,PWN,Warszawa2012,s.9.
59
Zob.np.S.Runciman,Dziejewyprawkrzyżowych,t.3,Książnica,Katowice2009,s.319.
60
J.L.Vesper,RiskAssessmentandRiskManagement,GMPPublishing,Schopfheim2006,s.6.
32
