Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
chitekturywczasachIIIRzeszy,gdywizjenowegoczłowieka,miastaispołeczeń-
stwaprzekraczałyzałożeniareformatorskie.
ZmianyprzynależnościpolitycznejPoznaniamiałyistotnywpływnadziałania
artystyczne:określałypunktyodniesieniamiejscowegośrodowiska,jegoskład
osobowyiwyznawaneprzekonaniawarsztatowe,przywoływanetradycjeiidee
artystyczne,atakżecelestawianeprzedsztuką.Niejednorodnośćpolitycznaoma-
wianegookresuobejmującegoczasyodprzełomuXIXiXXwiekudoroku1945,
czyliokreszaborupruskiegozIwojnąświatową,IIRzecząpospolitąmiędzydwie-
mawojnamiorazistotnyepizodfunkcjonowaniaPoznaniajakostolicyKrajuWar-
tywobrębieIIIRzeszystanowiłaokazjędopowiązaniazałożeńreformatorskich
zideologią,araczejzideologiami,którewprowadzałyróżneznaczeniawpodobne
formystylowe.
WczasachzaborupruskiegoreformatorskiezespołymieszkaniowebyływPo-
znaniutworzonebezpośrednioprzezarchitektówniemieckichzaangażowanych
wuzdrawianiemiasta.PoIwojnieświatowejichwpływwynikałzuznaniaidei
reformatorskichjakopodstawprojektowychmającychzapewnićmieszkańcom
miastdostępdozieleni,lepsząwentylacjęidoświetleniemieszkań,sprawniejsze
funkcjonowanieorganizmumiejskiego.Odlat30.XXwiekunarastającewśro-
dowiskupoznańskimwpływymodernizmupozwalająokreślićniejednoznaczne
relacjemiędzynimapostawamiuznawanymiwokresiemiędzywojennymza
konserwatywne,atakżeprzekroczeniazałożeńreformatorskichwprogramach
awangardy.Włączeniedorozważańarchitekturynazistowskiejwynikazzałoże-
nia,żeprogramymasowejprodukcjimieszkańwpowiązaniuzideologiątotali-
tarnąujawniajągranicereformy.ZrealizowanewPoznaniuosiedlawczasachII
wojnyświatowejzostałypotraktowanejakostosunkowonowyobszarbadawczy,
wskaliPolskipodejmowanywkilkuośrodkachidomagającysięrefleksjiporów-
nawczej,równieżwodniesieniudobadańniemieckich.Określenienarchitektura
nazistowska”(Nazi-architektur)jestbezpośrednimzapożyczeniemzterminologii
niemieckiej,mającbowiemdowyboruarchitekturęfaszystowską,hitlerowskąlub
IIIRzeszy,uznałamjezanajbardziejprecyzyjnieoddająceomawianezagadnienia.
Tym,copozwalaująćwręczantagonistyczneepokiwramachwspólnegozagadnie-
niabadawczego,sąprzewijającesięproblemybudownictwamieszkaniowegowi-
dzianegojakoelementkształtowaniamiasta,decydującyojakościżyciawmieście.
Określonaproblematykabadawczarozpatrywanajestwdwóchprzenikających
sięporządkach:przyczynowo-skutkowewidzenieproblemówjakochronologiczne
następstwoczasunakładasięnaukładsieciowy,wktórymposzczególnetematy
łącząsięzodmiennymiwkażdejepocezadaniamiartystycznymiispołecznymi.Ta
oczywistośćrelacjizostajezaburzonaprzezpozornąnieciągłośćwątków,gdypro-
blemykamienicyustępująproblemomblokuzabudowy.Wiążesiętozprzemia-
namikamienicy,alezarazemjeprzekracza.Ważniejszajestjednaknieciągłość
wpewnymsensiemetodologiczna,gdyhistoryksztukiwkraczawdziedzinęszero-
korozumianejkultury,socjologii,filozofiilubgospodarki,patrzącnawybrany
problemnmiejskości”zeświadomościąjegouwikłaniawinnetworzącemiasto
9
