Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
MickiewiczwobeckierunkówmyśleniaojęzykuwXVIIIiXIXwieku
nmyśl”albonrzecz”,doktórejmiałosięodnosić?Wyjaśnienietejkwestii
wymagaprzedewszystkimprzypomnienia,wjakisposóbromantycyprze-
wartościowalimyślenieojęzyku.Niechcielioniuznaćmowyzaśrodek
perswazji,naukiczyprojekcjiestetycznej,jakczynilitoklasycy.Pragnęli
zamiasttegowidziećwniejnarzędzietworzenialubdoświadczaniabytu.
Takiemyślenieojęzykuznalazłokontynuacjędopierowdwudziestowiecznej
koncepcjisłowajakośrodkaewokującegorzeczywistośćegzystencjonalną.Idee
tegotypuprzedstawiłm.in.MartinHeideggerwzbiorzerozprawWdrodze
dojęzyka(UnterwegszurSprache,1959).Poeciromantyczni,atakżeNorwid,
którywyróżniałsięwśródnichtwórczymintelektualizmem,wątektenpod-
jęli,leczzatrzymalisięjakbywpołowiedrogi.Zdefiniowaliproblem,lecz
jegorozwiązaniepotraktowalijakożyczenie,nieuświadamiającsobiewpełni,
dojakichkonsekwencjionoprowadzi.Ichwypowiedzimiałycharakterstwier-
dzeńobrazującychrelacjemiędzysłowemarzeczywistością,lubteżpostula-
tówmgliścieokreślających,jakterelacjepowinnysiękształtować.Heidegger,
analizującwierszSłowoniemieckiegosymbolistyStefanaGeorgego,posunął
siędalej.Poddającdrobiazgowejanaliziekońcowywersutworu:nNiebędzie
rzeczy,gdziebrakujesłowa”
40
,sformułowałkategoryczniewnioskipłynące
zjegointerpretacji:
Dopierotam,gdziedlarzeczyzostałoznalezionesłowo,rzeczjestrzeczą.Dopiero
wtensposóbonajest.Zgodnieztymmusimypodkreślić:rzeczniejesttam,gdzie
brakujesłowa,tzn.nazwy,imienia.Dopierosłowozapewniarzeczybyt.[ł]
Moglibyśmypójśćdalejiprzedłożyćtakąotowypowiedź:cośjesttylkotam,
gdzieodpowiednie,atakżewłaściwesłowonazywacośbytującymiwtensposób
fundujekażdochwilowybytjakotaki.Czyoznaczatozarazem,żebyciejesttamtylko,
gdzieprzemawiaodpowiedniesłowo?Skądsłowobierzepotemuzdatność?Poeta
nicotymniemówi.Lecztreśćkońcowegowersuzawierawypowiedź:byciewszyst-
kiego,cojest,mieszkawsłowie.Dlategoważnejestzdanie:językjestdomembycia
41
.
ZdaniemHeideggerawięcświatniemożeistniećpozajęzykiem.Abyzaist-
niał,dlarzeczymusizostaćnznalezione”odpowiedniesłowo.Wypowiedzenie
40Woryginale:nKeindingseiwodaswortgebricht”.Cyt.za:M.Heidegger,Istotajęzyka,
w:tegoż,Wdrodzedojęzyka,przeł.J.Mizera,Warszawa2007,s.146,148.
41Tamże,s.146-148.WierszGeorgegoSłowowtłumaczeniuLeopoldaLewinabrzmi:
nCudalbosenzdalekiegowyraju/Naskrajmojegoprzynosiłemkraju//ByszaraNorna
czekałemwspokoju/Imiędlaniegoznalazławswymzdroju-//Bowtedymógłbymgo
pochwycićzmocą/Dziśprzezgranicękwitniebłyskanocął//Przybyłemkiedyśposzczęśliwej
jeździe/Zcennymklejnotembyłpodobnygwieździe//Szukaładługobyobjaśnićmnie:/»Nic
nieśpitutajnagłębokimdnie«//Natoonwypadłzmoichrąkogniska/Ikrajmójskarbu
jużnigdyniezyskał//Wyrzeczeńprawdęzgłębiłemsurową:/Niematamrzeczygdziepaść
musisłowo”.S.George,Poezje,oprac.K.Kamińska,Warszawa1979,s.232.
