Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
MickiewiczwobeckierunkówmyśleniaojęzykuwXVIIIiXIXwieku
literach”,jaksądził,zostałzawartycałyporządekświatazaprojektowany
przezStwórcę
47
.Najstarszymjęzykiemmiałbyćhebrajski-nobjawiony”
wStarymTestamencie.
Zakoncepcjąpastoraistotniestaładługantradycja”-przedewszystkim
judeochrześcijańska.KabalistycznaKsięgaStworzenia(SeferJecirah),której
autorstwolegendyprzypisująbiblijnemuAdamowi,Abrahamowilubuczo-
nemuzI-IIwieku,RabbiemuAkibie,przekonuje,żenBógobjawiłrzeczy-
wistość,czyliwyraziłjąwjęzykuhebrajskim”
48
,w22literachalfabetu.
Człowiekzaś,działająckreatywniewobszarzemowy,możenaśladowaćboską
czynnośćstwarzaniaikształtowaćrzeczywistośćnanowo.Poglądtenznaj-
dujeodzwierciedleniewStarymTestamencie.Odpowiadającymufragment
BibliizostałzresztąprzywołanyprzezMickiewicza-wykładowcę.nWKsiędze
Rodzajuwidzimy-mówiłpoetawprelekcjiVII-jakBógsamnazwał
żywiołyświata,apotemczłowiekowidałmoctworzenianazwszczegółowych”
(VIII,85).JeszczedobitniejoboskimpochodzeniujęzykaopowiadaNowy
Testament.EwangeliawedługJanautożsamiajęzyk(Słowo)wprostzBogiem:
nNapoczątkubyłoSłowo,aSłowobyłouBoga,aBogiembyłoSłowo.[ł]
Wszystkosięprzezniestało;abezniegonicsięniestało,cosięstało”(JI,1,3).
Wświetleprzekazówkabalistycznychibiblijnychjęzykzjednejstronyupo-
dabniazatemczłowiekadoBoga,azdrugiej-odróżniagoodstworzeń,które
mowąniezostałyobdarowane.
Oboskiejproweniencjijęzykamówitakżeantycznaliteraturagrecka.
TytułowybohaterdialoguplatońskiegoProtagoras,przypominająchistorię
stworzeniaistotśmiertelnych,opowiadaotytaniePrometeuszu,któryporoz-
daniuprzezjegobrata,Epimeteusza,wszystkichumiejętnościzwierzętom,
postanowiłwramachrekompensatywykraśćodbogówdlaludzinietylko
ogień,aleteższtukę,awrazzniąjęzyk.Wtradycjitejwprawdzieniema
mowyobezpośrednimprzekazaniuprzezbogówczłowiekowizdolności
mówienia,awięcowskazanymprzezMickiewiczanobjawieniu”,językjest
47
KrytykaHerderauderzyławrefleksjęSüssmilchawyrażonąwpracyVersucheinesBeweises,
dassdieersteSpracheihrenUrsprungnichtvomMenschen,sondernalleinvomSchöpfererhalten
habe(Próbadowodu,iżpierwszyjęzykswójpoczątekotrzymałnieodczłowieka,leczwyłącznie
odStwórcy),Berlin1766.nJedenzobrońcówboskiegopochodzeniajęzyka-stwierdziłniemiecki
filozof-podziwiawtymboskiporządek,»żedźwiękiwszystkichznanychnamjęzykówdadzą
sięsprowadzićdookołodwudziestuliter«.Niestetystwierdzeniejestfałszywe,awniosekjeszcze
mniejsłuszny.Anijedenżywyjęzykniedasięcałkowiciesprowadzićdoliter,atymbardziej
dodwudziestuliter,otymświadcząwszystkiejęzykirazemikażdyzosobna”.J.G.Herder,
Rozprawaopochodzeniujęzyka,przeł.B.Płaczkowska,w:tegoż,Wybórpism,oprac.T.Namo-
wicz,Wrocław1987,s.65.
48
M.Prokopowicz,Wprowadzenie,w:KsięgaJecirah.Kluczkabały,przeł.M.Prokopowicz,
Warszawa1994,s.VI.
