Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogródek,Wilno,Kowno
25
–jegozdaniem–fragmentypoetyckie,aleniepodejmujewogóletema-
tuwpisanejwutwórmiażdżącej,niezwykleostrejkrytykispołeczności
żydowskiej.Dlaczegopoeta,winnychrecenzjachchętniepodejmujący
dialogzautoramidotyczącytreściutworów,tymrazemstosujetakiunik?
Wydajesię,żenajbardziejprawdopodobnąmotywacjątakiejstrategii
jestjednakpoczuciedrażliwościtematu.Drażliwościwynikającejnietyle
(lubnietylko)zproblemupochodzeniamatkipoety,ileraczejzcałości
jegorelacjizeświatemżydowskim.NienawiśćwylewającasięzDumy...
CzeczotabyłanajzupełniejobcaMickiewiczowi.Światżydowskibyłdla
niegoświatem,odktóregonależałosięuczyć,anieświatem,którynale-
żałoodgrodzićwysokimmuremidiosynkrazji.Światżydowskijużdla
Mickiewiczafilomatybyłczęściąjegowłasnegoświata,mentalnanawet
amputacjażydostwastawałasięwięcdlapoetyistotnymzubożeniemwłas-
nejrzeczywistości,rodzajemkulturowegorabunkudokonanegonajego
własnym,duchowymmajątku.Jednocześniezapewneniechciałspra-
wiaćprzykrościprzyjacielowi,amożewiedział,żejegowłasnepoglądy
nieznajdątuzrozumienia,dlategowięcDumę...oceniłwyłączniezfor-
malnegopunktuwidzenia.
TematżydowskipojawiałsięparokrotniewlistachMickiewiczado
autoraDumy...Począwszyodniewieleznaczącychnarzekań,żeniemógł
nająćkoni,gdyżwtychdniachwypadałofiŻydomświęto”(XIV,307),
askończywszynazawartejwliściezMoskwy,z5/17stycznia1827roku,
dośćgniewnejodpowiedzinazarzutyCzeczota,iżpoetapozwalasobie
nazbytbliskie,niegodnepatrioty,kontaktyzRosjanami:
Obiady,tańce,śpiewaniamajążobrażaćowąboskąkochankę?[tj.oj-
czyznę–A.F.]Niejesteśżepodobnydochłopcówstołowickich,którzy,
bijącŻydakażdego,chcielimścićsięzaukrzyżowanieChrystusa;iczy-
liżniedobrzeówŻydpowiedział,żetonieja,alemirskikahałpopełnił
tęzbrodnię!
(XIV,382)
Mickiewiczjestzdecydowanymprzeciwnikiemizolowaniasięod
Rosjan,obciążaniakażdegoznichodpowiedzialnościązaantypolskąpo-
litykęcaratu.Chcącwyszydzićmoralnąpedanterięprzyjaciela,odwołuje
siędoanegdotycznej,powielekroćpowtarzanejhistoriiotumultachanty-
żydowskich,wybuchającychzwyklewokresiewielkanocnym,gdyŻydzi,
szukającjakiegokolwieksposobuobrony,tłumacząprostym,polskim
chłopom,żetonieoni,leczichpobratymcyzsąsiedniejgminywinnisą
zbrodnibogobójstwa.
