Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Petersburg,Moskwa,odessa
31
Dziejewięcmówią,emitująswojeprzesłaniewspółczesności,alezada-
niemprzekraczającymsiłyracjonalniemyślącegoczłowieka,fiuczonego”,
jestzrozumienietegoprzesłania,interpretacjatejmowy,rekonstrukcja
znaczeń.Trzebaszukaćinnejdrogi,innychmetod.Przedtakimzada-
niemwłaśniestajeMickiewicz–takżegdyrozważafenomenżydowskiej
obecnościnaziemiachpolskich.
Tematykażydowskawokresierosyjskimpojawiłasię,jaksądzę,dość
przypadkowowbajcepodtytułemPchłairabin.Utwórtenprzywoływany
jestchętnieprzezróżnejmaściantysemitówjakofidowód”antyżydow-
skichpoglądówpoety.Wistociewiersztenpoczętyzostałwduchuwi-
leńskiegojeszcze,zapewnewzmocnionegoprzezodeski,libertynizmu
ijegoantyklerykalnegoostrza.Bezwiększegotruduwyobrazićsobie
możnatekstzatytułowanyfiPchłaiksiądz”albofiPchłaipop”.Jakpisze
JacekCzyżyk,Pchłairabin
jestbajkąpowstałązeswobodnegoprzetworzeniabajkiEzopaPchła
iczłowiek.Porównanietekstówpozwalastwierdzić,żepoecieoryginał
posłużyłjedyniejakoźródłofabuły.Stworzyłpostaćrabinaijegowy-
powiedźuzasadniającąkoniecznośćuśmierceniapchły.Przezzamianę
postaciinadaniejejbardzoindywidualnychcech,będącychjednak
wpotocznymrozumieniucechamipewnejgrupy,Mickiewiczzyskuje
zupełnienowemożliwościbudowaniaefektukomicznego,którypod-
kreśla,dającpchlemożliwośćzłośliwejriposty.
30
Wkażdejztychsytuacjibowiemkrytykaikpinaskierowanazostaje
przeciwkoduchownemu,który,osłoniwszysięleksykonemnaukioraz
poząuduchowienia,maskujeprostyfakt,żechodzimuprzedewszyst-
kimopieniądzewiernych.Duchowny–wtymprzypadkurabin–jest
bezużytecznąjednostką.Niewzbogacainnychdobramimaterialnymi,
niejestpracowity,żerujetylkonainnych.Wszystkotozawierasięwla-
konicznejidosadnejwswejskrótowościpuencietekstu.
fiKrewzakrew–wrzasnąłrabin–Belijalapłodzie!
[...]
Mrowkiswójmająspichlerz;pracowiteroje
Znosząmiodyiwoski,atrucieńnapoje:
Tysięjednaśródludzizliwaremuwijasz,
Pijaczkotymszkodliwsza,iżcudzewypijasz.”
30J.Czyżyk,ŻywiołantycznywbajkachMickiewicza,[w:]Mickiewiczjakobajkopisarz,dz.cyt.,
s.30.
