Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zresztą,przypominaWiktorWeintraub,jakuPersjuszaiJuwenala,wogólefilozofa
cieszącegosięwielkimautorytetem.ŻealuzjadotyczywłaśniePalingeniusza,można
twierdzićdlatego,iżpochwałaubóstwa,wyrażananiemaltymisamymisłowamico
uKochanowskiego,należydoczęstowracającychmotywówZodiakużycia(np.II,72
n.czyV,404n.).Nareminiscencjęwyglądasylwetkabiednegoipogardzanegopoety
wMuzach–maonodpowiednikowieleskromniejszyartystycznie,alewyraźny(II,
225n.).Jeszczeciekawszawydajesięanalogiamiędzypięknymitajemniczym
zdaniem„Nieznajomywrógjakiśmieszaludzkierzeczy/Niemającanidobrychani
złychnapieczy”(Treny,XI,5n.)askrajniepesymistycznąkoncepcjąPalingeniusza
(RosamondTuveniemylisięzapewnewywodzącjązmanicheizmu),wedługktórej
moralnyporządekświatajestuparcie,naprzekórStwórcy,burzonyprzeznie-
zwyciężonegodemonaimieniemSarcotheus(VIII,665n.).Wypadniezgodzićsię
zBrücknerem,żeKochanowskidużotemupoematowizawdzięczał.
Problematykawłoska,dotądbadanalubprzelotnieporuszana,toPetrarka,
Bokacjusz,Ariosto,Castiglione,Aretino,Folengo,Broccardo,teoretycypadewscy,
dramaturgiaWłochówwzwiązkuzOdprawąpostówgreckich–zbytwielenawetdla
wyrywkowychrozważań.AlesytuacjęKochanowskiegowdynamicewspółczesnejmu
poezjizachodniejmożnanieźlezilustrowaćnaodcinkuznaczniekrótszym,francuskim.
„Ronsardumvidi”welegiiTamlongedistasanostris,Carole,terris(111,8),
skierowanejdonazwanegotylkowtensposóbtowarzyszapodróżypoFrancjiiopisującej
spotkaniewParyżu,byłorozmaicieinterpretowane.FerdynandHoesickmógłjuż
wr.1908przedstawićsporąlistęautorów,wedługktórychgłębszysenstychsłów
ioddziaływanieRonsardanieulegałowątpliwości–tegozdaniabyłTarnowski
–itakich,jakChmielowski,Chlebowskiiinni,którzytęideęodrzucali,zwykledając
prymatliteraturzewłoskiejlubsądząc,żeDuBellay,jakoteoretyk,odegrałwiększą
rolęniżRonsardalbożeMarotwogólebyłodniegoważniejszy
9
.Powszystkim,co
wtejkwestiidotądnapisano,trzebapowtórzyćsłowaJacquesLanglade,asprzedpół
wieku:„PobytKochanowskiegoweFrancjinadalpozostajezagadką.Chciałobysię
rozjaśnićtęczęśćjegobiografii,ponieważmamywrażenie,żetenkontaktzliteraturą
francuskąiRonsardemwyraźnieokreśliłjegodrogę.Alefaktówpewnychjestmało,
aniepewnościdużo”
10
.
Niemniejjużwtedyznanebyłydwaszczegóły,jedenbardzoprawdopodobny,
druginiewątpliwy,ukonkretniające„Ronsardumvidi”icałąelegię.Tenżebadacz
francuski–ipóźniejniezależnieodniegoStanisławKot–wyraziłprzypuszczenie,że
Karol,adresatelegii,toKarolUtenhove,humanistabliskiPlejadzie,mającyznajomych
Polaków,przyjacielDudycza
11
.Kot,piszącopobycieKochanowskiegonadSekwaną,
9
F.Hoesick,JanKochanowskiwświetledotychczasowychwynikówkrytykihistoryczno-literackiej,
Kraków1908,s.119n.
10
J.Langlade,op.cit.,s.61.OdtegomiejscarozwijamczęśćartykułuPoezjaKochanowskiego
wroku1980,„Poezja”1980,nr8–9,s.15n.
11
Wbrewpowszechnemumniemaniu,nieS.KotwswoimznakomitymstudiumPodróżezagraniczne
JanaKochanowskiego(Studiastaropolskie,księgakuczciAleksandraBrücknera,Kraków1928)pierwszy
wskazałnatępostać.UczyniłtojużJ.Langladew„KurierzePoznańskim”(1925,nr80i86)iwcytowanej
monografiiupomniałsięopierwszeństwo(s.66).
22
