Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ZbigniewKaźmierczyk
terialnychżywiołów.Zonębiesówniszcząbiesy,botakajestlogikabiesowatości
-zasadypanującejwedługMickiewicza-wRosji.
DualizmzasadreprezentowanychprzezPolskęiRosjęwtwórczościromanty-
kazostałdostrzeżonyjużdawnom.in.przezStanisławaPigonia,ZofięStefanow-
ską,WiktoraWeintrauba.OstatnioJerzyFiećkozaproponowałdohistoriozofii
DziadówkluczRedutyOrdona,ponieważMickiewiczukazałwwierszukoncep-
cjęsłowiańskichdziejównapodłożudualizmu.BPozbawiłMikołajacnótrycer-
skich”iprzedstawiłjakoBsamowładnikaświatapołowicy”35.
Jakgorozumieć?-pytaFiećko-Przecieżwznaczeniuigeograficznym,ipoli-
tycznymMikołajpołowieświatanieprzewodził.Senstakiejkwalifikacjistajesię
czytelny,gdyumieścimyjąnaplaniehistoriozoficznejkonstrukcjiutworu.Mickie-
wiczwReducieOrdona,podobniejakwdrezdeńskichDziadach,dziejeprzedstawił
jakowielkimoralitetowo-manichejskiteatr,wktórymsiłydobra,światłaiwolności
zmagająsięzpotęgamiciemnościidespotyzmu.Jesttoświatwwymiarzemetafi-
zycznympodzielonynadwieczęści.MikołajIjakoziemskiksiążęciemnościspra-
wujezwierzchnośćnadjednąznich,tązdominowanąprzezzło36.
WyjaśnieniurosyjskiejzasadyZła(ZbigniewBrzezińskibędziemówiłBimperium
Zła”)MickiewiczpoświęcikursLiteraturysłowiańskiej.Odwołałsiędodualizmu
teologicznegoHelmoldaiprzedstawiłkolizjęRzeczypospolitejiRosjijakoewo-
kacjędogmaturodzajnegoSłowian,którygłosizmaganiewświecieBiałegoBoga
iCzarnegoBoga.MickiewiczuznałdualizmteologicznySłowianzaprawdziwy,
czylipotwierdzonywdziejach.Nadałbinarnemudogmatowiwymiarhistorycz-
nyieschatologiczny.NakatedrzeCollègedeFranceskupiłsięnawyjaśnieniu
dziejówRosjijakodomenyCzarnegoBoga.Wkursiepierwszymanalizowałge-
nezęwaśniwłonieSłowiańszczyzny,wdrugimjejprzebieg,wtrzecimmotywo-
wałpowołaniePolskidozwycięstwanaddespotyzmem,zaśwczwartymzajęłago
możliwametanoiaSłowian,czylisposobyprzezwyciężeniapolskiegoanarchizmu
jakowarunekpokonaniasamodzierżawiarosyjskiegoodwewnątrzalbowwyniku
wojnywsojuszuzFrancją.WkursietymMickiewiczujawniłapelatywnycelpre-
lekcji.WBwyzywiedoFrancji”wwykładzieXIIIstawiałjejprzedoczyChrystusa
zmieczem.GeniuszFrancjibyłdlańgeniuszemwojennymchrześcijanirycerzy.
WwykładzieIIIwolnościowejporywczościFrancuzówprzypisałBMimowolny
ruchprawicy,jakbysięgającypooręż,aznamionującynaródczynu”.Stwierdził:
BTowzruszeniewyjawia,cojestnajgłębszegoinajbardziejboskiegowcharakterze
człowieka”37.WwykładzieIXapelował:
35J.Fiećko,Mickiewiczowskiefigurycarówł,s.188-189.
36Tamże,s.189.
37A.Mickiewicz,Literaturasłowiańska.KursCzwarty…,s.28.
