Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
ZbigniewKaźmierczyk
graficznych,historycznychzrządzeńcałymójdemonizmogniskujesięwoporze
przeciwpolskiemuzacieśnieniu,woporze,niewucieczce”48.Miłosz,uchylając
nawetgeopolityczneuwarunkowaniakolizjiPolskiiRosjisprzymierzającejsię
nierazzpaństwamigermańskimi,konstatowałdogodnośćjejgeograficznegopo-
łożenia49.Poeta,śledzącgenezęswejniechęci,przyznał,żeprzyczynąodrzucenia
tradycjiorężnychzmagańniepodległościowychsąponoszonewnichklęski.Ogło-
siłwesejuodmowęudziałuwtradycjiniosącejból.Wtajemniczeniewpolskość
przedstawiłjakoinicjacjębolesnąjużnapoziomiepoznawczym:BWdzieciństwie
niewiedziałem,żepolszczyznajestmowąbitych,poniżonych,cierpiącychna
kompleksymęczeńskieiniewolnicze”50.Wferworzezmagańzorężnąpolskością
wylałdążenianiepodległościoweIndian-zkąpieląantyrycerskiej(antywallenro-
dycznej)krucjaty:
KonradWallenrodjestpoematemoplemieniupodbijanymispychanymdorezer-
watów,przyczymjegobohaterniezachowujesięinaczejniżwamerykańskichpo-
wieściachochrzczeniIndianie,którzyzwracająsięprzeciwkoswoimopiekunom,
bosłysząBzewkrwi”51.
ZewtenmabyćdowodemBzacieśnienia”czerwonoskórych.Tenradykalnypro-
gramodmowyuznaniaracjihistorycznychRzeczypospolitej-wtymuznania
moralnych,ustrojowychicywilizacyjnychracjiwwojnachzRosją-autorpodaje
wwątpliwośćjakoprzezsiebieniedokońcaprzemyślany:BNiejestwykluczone,
żetakujawniającysiękonfliktstanowitylkoprzerzutjakiegośzasadniczegokon-
fliktuzistnieniem,żejestemzwolennikiempoza-świata”52.Wzdaniutymzawarta
jestetiologiademonizmu,opętania,skrajnejawersjiMiłosza.Wiedzionyprzeko-
naniem,żeźródłemantyświatowegodualizmujestBólegzystencjalny,czyniący
48Tamże,s.106.
49ZdaniemMiłoszagłównymgrzechemPolakówbyłaanarchia:Btrwającastuleciadyskusjaowła-
snychgrzechach-wliteraturze,nasejmikach,wparlamencie-zktórejprawienigdynicniewynikało
wpraktyce”.Cz.Miłosz,Rosja.Widzeniatransoceaniczne,t.I,oprac.B.Toruńczyk,Warszawa2010,
s.21.OglądhistoriiPolskiprzezMiłoszajestnaantypodachwobecujęcianaprzykładNormanaDavie-
sa,dlaktóregoczynnikgeopolitycznyjestdecydującywwyjaśnieniuniemożliwościprzeprowadzania
reformmodernizującychRzeczypospolitąijejklęskzRosją:BZakażdymrazem,abyuniknąćryzyka
rozszerzeniasiępożaru,jeszczezanimzaczęłosięwymierzaniekarybuntowniczymPolakom,carowa
Rosjimusiałazwracaćsiędoswoichpruskichlubaustriackichkonkurentówowyrażeniezgodyipomoc.
Zakażdymrazem,jakozapłatęzatęzgodęipomoc,BerlinlubWiedeńżądałkawałkapolskiejziemi.
Każdyrozbiórbyłzatemlogicznąkonsekwencjąpróbyrozpoczęciarealizacjiprogramureform.Gdysię
zrozumietenmechanizm,stajesięrzecząjasną,żerozbioryniebyływyłącznienieszczęśliwymiwypad-
kamiwpolitycezagranicznej,przypadkowymiwydarzeniami,którezakłóciłyprzebiegwewnętrznych
reformwkraju.Rozbiorybyłykoniecznymelementemprocesuzapobieganiareformom,cozkoleibyło
koniecznymwarunkiemutrzymaniarosyjskiejsupremacji.RzeczypospolitaPolskiiLitwyzostałauni-
cestwionaniezpowoduanarchiiwewnętrznej;zostałaunicestwionadlatego,żewielokrotniepróbowała
sięzreformować”.N.Davies,Bożeigrzysko.HistoriaPolski,przeł.E.Tabakowska,Kraków1991,s.689.
50Tamże,s.100.
51Tamże,s.101-102.
52Tamże,s.107.
