Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RosjaMickiewiczaiMiłosza
39
[ł]duchwojskowyfrancuskijestsynemducharycerskiego,arazemwnukiem
Chrystusowym.Natymtoduchuwojskowympowinnypolegaćwszystkienadzieje
szlachetnychludziRosji,PolskiiCzech;tentoduchrównieżstanowimoralnąire-
ligijnąwartośćFrancji38.
Mickiewicz,wyjaśniającistotęautokracjirosyjskiej,wskazałnanormandzkiepo-
czątkipaństwowościRusi,eksponowałzasadęwewnętrznejkolonizacjiSłowian
wschodnich-żyjącychprzedtemwgminowładczychmirach.Powtóreanalizo-
wałskutkiprzyjęciaprzezRuśchrztuzBizancjum.Dowodził,żeprawosławiesłu-
żebnewobecwładzyświeckiejpoddałowiernychwładzytotalnej.Wskazywałna
jarzmomongolskiejakowzórprzyjętejprzezRosjępaństwowości-powielony
wjejpolitycewewnętrznejizewnętrznej.OtwarcieRosjinaZachódprzedstawił
jakosprzymierzeniePiotraIzzachodnimracjonalizmemicynizmemmoralnym
-nowymmongolizmem.NieprzypadkiemwieleuwagiMickiewiczpoświęcił
historycznymzwiązkomSłowianiIranów.Wiedzionyetnogenetycznąintuicją
podkreślał,żeSłowianiemielitosamocoIranowieBuczucieBogaiczłowieka”.
KonsekwentniewięcwyjaśniłcałąhistorięsłowiańskiejkolizjiBmitemdwojakie-
goBoga”.KopalniąwiadomościbyłaHistoriapaństwarosyjskiegoMikołajaKa-
ramzina.Mickiewicz,przeciwnyapologiisamodzierżawiarosyjskiegouprawianej
przezrosyjskiegouczonego,brałzjegoksiągfaktyhistoryczne,którepoddawał
dualnejreinterpretacji.Itakdziejowapsychomachiaustrukturyzowanaprzez
PolskęiRosjęzostałaosadzonanatrwałympodłożuirańskiegodualizmu.Figu-
rycarówposłużyłypersonifikacjibiegunaZła.Najwięcejuwagiprelegentaskupił
nasobieIwanGroźnyjakoprototypautokratówtotalnych.Mickiewiczdostarcza
wieleprzykładówjegookrucieństwa.Przedstawiłtęcechęjakocharyzmatcar-
skiejwładzy.Uświadamiałsłuchaczom,żecarskieokrucieństwojestwistociena-
rzędziemwewnętrznejkolonizacjiposuniętejdoostatecznegoujarzmieniapod-
danych.Mówił,żeonitoujarzmienieafirmują.Uznajązadowódnieziemskości
władzycarskiej.
WwykładzieXVkursupierwszegoprzedstawionyzostałupiórjakoreprezen-
tantbiegunowegozła,gdyżBUpiórjesttoopętanyprzezZłegoducha”,wskutek
czegoBzaczynaodczuwaćwsercurozwijaniesiępopęduniszczycielskiego”.Nauki
oupiorzesłużąwprelekcjachtwierdzeniu,żewampiryzmwcieliłsięodczasów
IwanaGroźnegowsłowiańskąautokrację.Wampiryzm,czylifigurawstrętudu-
38Tamże,s.114.WmickiewiczologiidługątradycjęmapacyfistycznawykładniaLiteraturysło-
wiańskiej.OstatniowpisująsięwniąpraceJ.Fiećki,naprzykład:Rosjawprelekcjachparyskich
Mickiewicza,[w:]KsięgaMickiewiczowska,red.Z.Trojanowiczowa,Z.Przychodniak,Poznań1998.
NiedawnobadaczstwierdziłkreowanieprzezMickiewiczaobrazuBRosji,którejEuropaniebędzie
wstaniepokonaćklasycznymi,wojennymimetodami”.PrzypisałMickiewiczowimyśleniewkatego-
riachKoniecznościhistorycznej.BPrzekonanieoniemożnościzłamaniaRosjiicaryzmutradycyjny-
misposobamibyłobodajźródłem,zktóregozrodziłasiękoncepcjaduchowegoprzemienieniacara
(awrazznimludu)poprzezreligijno-moralnynacisk-widziećwtymzamiarzemożnaswegorodzaju
«heglowskieukąszenie»Towiańczyków”.J.Fiecko,MiłoszczytaRosję…,s.524.
