Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RosjaMickiewiczaiMiłosza
41
muimesjanicznemuwstyluListupół-prywatnegoopoezjiz1945roku,wktó-
rympostulowałpowrótkulturypolskiejdooświecenia,umożliwiającyrozbrat
zepokamiromantyzmuipozytywizmujakoepokamipatriotycznychpodżegaczy.
WPrywatnychobowiązkach…niepodległościoweusiłowaniaXIXwiekuretro-
gresywniesprowadziłdoprogramuRomanaDmowskiego:BNazwałontylkoto,
cowciągucałegostuleciadojrzewałoiromantycznyzrodowodunacjonalizmpo-
dałwpozytywistycznejprzyprawie”41.Wwalceznacjonalizmemromantycznym
MiłoszwykluczyłujęciekolizjiPolskiiRosjiwkategoriachzmagańodmiennych
porządkówaksjologicznych.Wromantyzmiewskazałfałszczerpaniapoczucia
wartościzkolektywnegoprzeciwstawianiasięinnymnarodowymkolektywom.
Poczuciewartościbowiemniemoże-zdaniemMiłosza-wynikaćzdokonań
zbiorowych,tylkoosobnych:
XalboYjesttakniepewnyswojejwartości,takzależyodtegoBjakgowidzą”,że
możeutrzymaćdobresamopoczucietylkozapośrednictwemgrupy-jestcośwart,
ponieważczyUkrańcy,czyŻydzi,czyRosjanie,czyNiemcy,czywogóleobcysłużą
ciemnymsiłom.Narodowemukolektywowiniepowiodłosię,aleprzynajmniejon
manarachunkuopórwobecciemnychsił42.
DlaMickiewiczatenopórtobardzodużo,możenawetwszystko,conajważniejsze
wwianieniesionymprzyszłości.DlaMiłoszatobardzomało,możenawetnic.
RealizujeonpostanowienieBokazywanianarodowejjakbyobojętności”,ponie-
ważujawnionymprzezeńcelemstrategicznymredukcjitradycjiromantycznej
jestwypowiedzenieBNiewobecidla«polskości»,niedlanacjonalistycznego
upiora”43.Polskośćrównasię:Bnacjonalistycznyupiór”.Dlategofiguramitrady-
cjiniepodległościowej(niemówioniejjakotransformacjitradycjirycerskiej)są
dlaMiłoszagroteskowepostacizopowiadańTransatlantykGombrowiczaoraz
jejepigonzopowiadaniaMonizaClavierMrożka,którypodczasmiędzynarodo-
wegoprzyjęcia,poniżonytowarzyskoBPokazujepalcemnaotwartąjamęustną
ibełkoce:«Wybili,panie,wybili»”44.Wolawalkiorężnej(coodkonfederacjibar-
skiejznaczyłowalkęzRosją)osuwerennośćRzeczypospolitejjestdlaMiłosza
polskościąwartągroteskowegouwieńczenia.Podkreślaswąlitewskość,Bdlatego
żejestonametaforą«przyjściaspoza»,awięcjakiejśinnościidystansu,naktó-
rypozwalainność”45.Dziękitejinnościidystansowi-wyznaje:BKażdyLechita
jestdlamnieodrobinępodejrzany”46idodaje:Bprzyznajęsię,na«polskość»je-
stemalergiczny”47.Ujawnianawetgłębsząawersję:BMocąindywidualnych,geo-
41Cz.Miłosz,Prywatneobowiązkił,s.113.
42Tamże.
43Tamże,s.108.
44Tamże,s.113.
45Tamże,s.104.
46Tamże.
47Tamże,s.107.
