Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
ipobłażliwościocenydlawłasnychnegatywnychmoralnieczynów,naprzykład
krzywdywyrządzonejinnemuczłowiekowi.ZkoleiJ.Reykowski(1995)uważa,
żenietolerancjęzwiększasiłaidentyfikacjizgrupą,toznaczy,żesilnaidentyfi-
kacjamotywujedopostawnietolerancyjnych,ludziewtakiejsytuacjisąbardziej
skłonnidoprzyjmowaniapostawrywalizujących,agresywnychczyrygory-
stycznychwobecgrupodmiennych,„innych”podjakimiśwzględami.Pojęcie
tolerancjimajeszczewieleinnychaspektówbudzącychniekiedywyraźne
kontrowersje,naktórewszechstronniezwracałuwagęA.Siemaszko(1993),
podejmującpróbyokreślaniajejgranic.Wskazywałon,jakwkontekście
określonychczynnikówiuwarunkowańrozszerzasiętolerancjabądźzwiększa
rygoryzmwobecrozmaitychzjawiskdewiacyjnych.Kiedysąonespołecznie
tolerowane,nawetspołecznieoczekiwane,akiedyzagrażająporządkowi
normatywnemuiprzekraczajągranicetolerancji.
Trzebarównieżpamiętać,żetolerancjabywaczasemkojarzonazpropago-
waniempermisywizmuirelatywizmumoralnego.Stądteżmogąpowstawać
określonepostawyobronnewobectakrozumianejtolerancji.
M.Ossowska(1985)stwierdziła,żeistotatolerancjizależyodwykształce-
nia,pochodzeniaspołecznego,płci,takichwartościjakauto-iekstrapunityw-
ność,sceptycyzm,relatywizm,racjonalnośćiinne.Cennymspostrzeżeniemau-
torkijestto,żetolerancjaróżnicujesięwzależnościodobiektu,któregodoty-
czy.OsobnikXmożebyćtolerancyjnywsprawachreligijnych,alemożenie
tolerowaćodmiennychzachowańwinnychsferach.M.Ossowska(1983,s.359)
gdzieindziejpodkreślała,iżtolerancjatoniejestniesprzeciwianiesięrzeczom,
którepoczytujemyzazłe,leczumiejętnośćszanowaniacudzychpotrzebicu-
dzychopinii,którychniedzielimy.Szanujecudzepotrzeby,ktosięznimiliczy
wswoimpostępowaniu,przystosowującdonichwłasne;szanujecudzeopinie,
ktomażyczliwąwzasadziedlanichpostawę,awwypadkuwyraźnejjuż
kontrowersjinieprzypisujezgóryprzeciwnikowiczarnychmotywówztego
tytułu,żeznajdujesięwstosunkudojegostanowiskawopozycji.
I.Lazari-Pawłowska(1984)wyróżniłatrzyodmianytolerancji,oddające
siłęprzeżyćpsychicznych.Pierwszaznich,określonajako„tolerancjanegatyw-
na”,eksponujeobojętnośćwobecobiektutolerancji.Druga,„tolerancjapozy-
tywna”,zakładaistnienieakceptacji,awięcciepłejemocjonalnieaprobaty.
Trzecia,wyróżnionanapodstawieinnegokryterium,nazwana„łagodnąperswa-
zją”,eksponujebrakprzymusuwrelacjachinterpersonalnych.Winnymswoim
dzieleI.Lazari-Pawłowska(1978)wskazywała,żetolerancjapierwszego
rodzajumożebyćkojarzonazrelatywizmemmiędzydobremazłem,nazywa-
nymprzezautorkęrównieżsytuacjonizmemiprzeciwstawianympryncypia-
lizmowi.Wprzypadkunormsytuacjonizmzakłada,żeobowiązywaniekażdej
normymoralnejzależyodkontekstusytuacyjnego,zaśskrajnypryncypializm–
żekażdanormamoralnaobowiązujeniezależnieodokoliczności.
ZkoleiT.KotarbińskiwswoichStudiachzzakresufilozofii,estetykiinauk
społecznych(1970,s.191)wychodziwyraźniepozaminimalnyzakrestoleran-
