Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
MIGRACJEEUROPEJCZYKÓW1650-1914
Wiekurbanizacjiirozwojuindustrializacji,szerzejkapitalizmutokolejny,wielki
okreswdziejachmigracji(stulecie1820–1914czywiekXIX,wiekprodukcjimaszy-
nowej,scentralizowanegoprzemysłu,urbanizacji).Industrializacjaiurbanizacja,pisze
CharlesTilly,zmieniałynaturęmigracji,choćniekoniecznieichrozmiary
48,aczkol-
wiekstudiafrancuskiepokazują,żesłabszeniżsądzonobyłyzwiązkimiędzywzro-
stemmiastaindustrializacją
49.
Panoramęmigracjiwtymczasierozpoczynamjednakodwędrówekszczególnych,
mianowiciemotywowanychpolitycznieiideologicznieruchówuchodźcówpolitycz-
nych,którychobecnośćnaszlakachEuropyinaświeciewywarła,nieproporcjonalne
doichliczby,skutki.Zkoleidrugiobszernyrozdziałmigracjiodnosisiędowędrówek
związanychzpracaminawsiipowiązanyjestzgłębokimiprzemianamigospodarczy-
mi,któreprzeżywałcałykontynent.Migracjezwiązanezrolnictwemipoczęścido
innych,zazwyczajniewymagającychkwalifikacjipracprzedstawiamwrozdziale
1częściII,przybliżającsytuacjęwróżnychregionachEuropy.
Wtymsamymprzekrojuczasowymprezentujęnastępnienarastająceniezwykledy-
namiczniemigracje,wywołaneprzezindustrializacjęiurbanizację.Mogłyonemieć
charakterlokalny,aleprzekształcałysięwwędrówkinadługichdystansachiczęsto
równieżzwiązanebyłyzprzekraczaniemgranicpaństwowych.Ruchyte,masowe
przynajmniejodpołowywiekuXIX,zmieniłynatrwałeobliczespołeczne,kulturowe
Europy.BezmigracjiskokcywilizacyjnyEuropyniebyłbymożliwy.
Prezentowane„typyidealne”migrantówoczywiściezachodziłyczęstonasiebie.
Lokalnesystemymigracyjneprzerodzićsięmogąwmigracjedalekieitp.WXIX
wiekuzmieniłsięcharakterdominacjieuropejskiejwświecie.Gdyprodukcjama-
szynowazastąpiłaręczną,potrzebasurowcówprowadziładorozwojusystemów
plantacyjnychieksploatacjisurowcówwAzjiorazAfryce.Zjednejstrony,wymu-
szałotoruchliwośćmieszkańcówkolonii.Zdrugiej,gdydawnysystemplacówek
handlowychifaktoriizarzucononarzeczpełnejdominacjinadkoloniami,prowa-
dziłotakżedonapływudokoloniiEuropejczyków–żołnierzy,urzędników,rozma-
itychwykwalifikowanychpracownikówirobotników
50.Zkoleiprzedstawicieleelit
iinnychzawodówwędrowaliwinnychkierunkach,częstoznaczniedalej,zwłaszcza
dowielkichmiast,zagranicę,wXIXwiekudokoloniinaobszarypodporządkowa-
ne,semikolonialne,rzecmożna.Wokresiezaborówsytuacjętakąobserwowaćmoż-
nabyłonaziemiachpolskich,naktórenapłynęłood250do300tys.cywilnych
urzędnikówpaństwzaborczych
51.
Równieżkolonizacja,industrializacja,urbanizacjaAmeryk(boprzecieżnietylko
StanówZjednoczonych,lecztakżenp.Argentyny,Brazylii)Australii,NowejZelan-
dii,niektórychinnychterenów,jakpołudniowaAfrykaniebyłybywogólemożliwe
bezruchówmigracyjnychEuropejczyków
52.Byłtoczaspowstaniaekonomiiatlan-
48Tilly,MigrationinModernEuropeanHistory…,s.61–83.
49Y.Lequin,Lesouvriersdelarégionlyonnaise(1848–1914),vol.1–2,Lyon1977.
50P.J.Marshall,BritishImmigrationintoIndiaintheNineteenthCentury,„Itineriario”,14(1990),no1,
s.25–43;podobnieP.J.Marshall,BritishImmigrationintoIndiaintheNineteenthCentury[w:]European
ExpansionandMigration.EssaysontheIntercontinentalMigrationfromAfrica,AsiaandEurope,
P.C.Emmer,M.Mörnereds.,NewYork–Oxford1992,s.179–196.
51I.Ihnatowicz,Odrozbiorówdopierwszejwojnyświatowej[w:]Ihnatowicz,Mączakiin.,Społeczeń-
stwopolskie…,s.437.
52W.Nugent,Crossing.TheGreatTransatlanticMigrations,1870–1914,Bloomington1992,s.19–26.
