Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ideałuhumanizmu.
7
JohannGottfriedHerderpojęcieBildungdefiniujejako
kumulatywnyproceskształtowaniajednostkiwśrodowisku,podobniejak
GeorgHegelwFenomenologiiduchawychodzizzałożenia,żeBildungjest
procesemkształtowaniaświadomościjednostkinadrodzedowiedzy
8
.
Herderowskakoncepcjawyrastajednakzdwóchważnychźródeł:zpoboż-
nejpostawyJohannaHeinrichaPestolazziegokształtującejsięwnurciemy-
śleniaiformacjichrześcijańskiejorazzrozumieniaWilhelmavonHumboldta,
któryzpojęciaBildunguczyniłprogramedukacyjny,którykażdajednostka
społeczeństwawinnarealizować,toznaczyodbieraćedukacjęnażnych
szczeblachsystemu.WilhemvonHumboldtjednakidziekrokdalejwpoję-
ciuBildungupatrujenietylkookreślonekwantumwiedzy,alezamyka
wnimrównieżkształtowaniesięosobowościipostaw.Podobnietwierdził
JohannWolfgangGoethe,żeosobowość(Persönlichkeit)niemożebyć
ukształtowanawwarunkachwyizolowanych,musipowstawaćwprocesiein-
tegracji,socjalizacji,wychowania,formowaniasięwłasnejświadomości.
Tylkotakirodzajnwyjścia”zwłasnymizasobamidoświatapozwalanafor-
mowaniesięspołeczeństwaświadomegoswojejwartości,tradycji,korzeni
9
.
Procesformacjizakładawięcaktywność,działanieiuczestniczenie,aniejest
litylkobiernymodbioremwiedzy.Wartowtymmiejscuzaznaczyć,iżza-
równoJ.G.Herder,jakiW.vonHumboldtbyliprekursoramikoncepcjirela-
tywizmujęzykowego.Niezaprzeczalniejęzyksilniepowiązanyzdanąkulturą
rozwijasięwokreślonejrzeczywistościhistorycznejispołecznej.Jegostruk-
tura,formygramatyczneileksykawpływająnasposóbmyślenia.Narzuca
pewneramyoglądulubwręczdeterminujepostrzeganiezjawisk,wydarzeńczy
bytów.Totłumaczynieprzystawalnośćterminów,brakekwiwalentów,
awkonsekwencjiproblemyzprzekładem,coilustrujechociażbyniniejszyar-
tykuł.
WilhelmvonHumboldtwswoichwczesnychpismachIdeenzueinemVer-
suchdieGrenzenderWirksamkeitdesStaatszubestimmentwierdzi,żeBil-
dungjestnajwyższymcelemczłowieka,doktóregonależydążyć,jednaknaj-
ważniejszymwymogiem,którywarunkujerealizacjęBildungjestwolność.
Wniejidziękiniejczłowiekmożesiękształcić,formować,dążyćdodosko-
nałości.Wtakisposóbczłowiekwychowywanyjestikształcisięrównieżdla
społeczeństwa
10
.Toideakształtowaniasięjednosteknapotrzebywspólnoty,
wychowanianarodowegodlapaństwaispołeczeństwa,którazpewnościąwy-
nikałarównieżzpełnionejprzezW.vonHumboldtafunkcjidyrektoraSekcji
WyznańiOświaty.Oznaczatopopierwsze,żezarównokażdajednostkajest
7
W.C.Karolak,W.Kunicki,H.Orłowski,Dziejekulturyniemieckiej,Warszawa2007,s.168.
8
G.Hegel,Fenomenologiaducha,tłum.A.Landman,Warszawa1963-1965.
9
Zob.M.Janion,M.Żmigrodzka,Odysejawychowania.Goetheańskawizjaczłowiekawla-
tachnaukiilatachwędrówkiWilhelmaMeistra,WydawnictwoAureus,Kraków1998.
10
A.Leitzmann(Hrsg.),WilhelmvonHumboldtsWerke,Berlin1903,s.106-107,143-144.
20