Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Właściwościfirmjakosystemów
Funkcjonowaniesystemówjestwynikiemdziałaniasprzężeńzwrotnych.
19
Przeztopojęcienależyrozumiećdwukierunkowązależnośćmiędzydwoma
elementami,czylisytuację,wktórejjedenelementwpływanadrugi,tenzkolei
oddziałujenapierwszy,przezcotenpierwszywpływa(częstowzmodyfikowany
sposób)nadrugiitp.Sprzężeniezwrotnedodatniemacharakterwzmacniający,
ujemnezaś-korygujący.Wichkontekściewspominasięohomeostazie,czyli
zdolnościautomatycznejsamoregulacjipewnychpodstawowychprocesów
25
.
Koźmińskiwspominaowzględniestałychstanachdynamicznejrównowagi,
czyliutrzymaniuprzezpewienczasswojejstruktury,wtrakciewymianyener-
giiiinformacjizotoczeniem,poktórymnastępujezmianaHpunkturównowagi”
isamejstruktury26.Równowagasystemuczasamimożebyćosiągananawiele
różnychsposobów,możebowiemistniećwielemetodnaosiągnięciewyniku
końcowego-sytuacjatanosinazwęekwifinalności.Pokrewnympojęciemjest
multifinalność-tensamstanpoczątkowymożeprowadzićdoróżnychrezulta-
tówkońcowych.
Systemypodlegajązmianom.Częstojestmowaodoskonaleniusię,zwiększa-
niusprawnościistopniazorganizowania.Wkonsekwencjisystemycharakteryzują
siesamoorganizacją,czyliprocesemadaptacjibeznaruszaniastanuwzględnego
odosobnienia,ztymiżsamoorganizacjaoznaczazdolnośćukładudoswego
rodzajusamoistnegodoskonaleniaorganizacyjnego27.Częstodoskonaleniejest
utożsamianezzarządzaniemwiedząiorganizacjamiuczącymisię28.Przeciwień-
stwemdoskonaleniasięjestpopadaniewentropię,czylizwiększanieswojego
niezorganizowaniaczyniesprawności.
Działaniomsystemówtowarzyszynieliniowość,czylisytuacja,wktórejzmiana
zmiennejnawejściu(zmianawzasileniusystemu)powodujenieproporcjonal-
nązmianęzmiennejwyjściowej.Cowięcej,możenastąpićrównieżprzeciwza-
mierzalność(nieintuicyjność),gdyfaktycznyrezultatjestodmiennyodoczeki-
wanego.Obydwiecechyniewynikająjedyniezesprzężeńzwrotnych,alerównież
ztowarzyszącychimopóźnień.
Działaniasystemuzewzględunaswojązłożonośćmogąsięcharakteryzować
nieprzewidywalnością.Zjawiskotonazywanebywachaosemdeterministycz-
nym.Ponadtoniewielkazmianastanupoczątkowego(zasilenia,otoczenia)
skutkowaćmożenieproporcjonalniedużymistanamikońcowymi.Zjawiskoto
(nazywaneefektemmotyla)jestpowszechnieprzytaczanewkontekścieteorii
złożoności.TowarzyszymuformalnametodaanalizywrażliwościLapunowa.Sys-
temmożebyćrównieżwrażliwynaswojąhistorię,czylisposóbdochodzeniado
równowagimożeskutkowaćpoziomemstanurównowagi.Możerównieżwystąpić
atraktor,czylipewienstan,doktóregosystembędziedążył.
25M.Kempisty,Małysłownik,s.149.
26A.K.Koźmiński,Ujęciesystemowe,s.74.
27M.Kempisty,Małysłownik,s.394.
28
P
.Senge,Piątadyscyplina.Teoriaipraktykaorganizacjiuczącychsię,tłum.M.Lipa,WoltersKluwer,
Warszawa2012.
