Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Monizmipluralizmjakodwiekoncepcje...
15
ściametodologicznegodoproblemówwładzypublicznej,czyteżdekla-
rowaniesię
apriori
jakozwolennikktórejśzkonkurującychnatym
poludoktryn.Uważamnatomiast,żewśródcechustrojowychwładzy
terytorialnejszczególneznaczeniemajejstosunekdowładzypaństwo-
wejorazdomiejscowejludności.Obydwieterelacjebywajążnie
kwalifikowanewaktachprawnych,aleichsensjestwyznaczonyprzede
wszystkimprzezrealizowanąkoncepcjęładuspołecznegoiwłaściwości
organizacjipolitycznejspołeczeństwa.Najogólniejujmując,możeona
miećcharaktermonistycznylubpluralistyczny.Sątouniwersalne
kategorieteoretyczne,„typyidealne”,któremogąmiećzastosowaniedo
badaniaiporównywaniazjawiskzachodzącychwżnychsystemach
społecznychipolitycznych
5
.
Kategoriemonizmuipluralizmuwpierwszejkolejnościodnoszą
siędoistniejącegowdanymsystemiemodelukulturypolitycznej,
następniejegostrukturyinstytucjonalnej,naturysystemupartyjnego
oraznaturyistylupolitykipublicznej.Wsystemiemonistycznym
ipluralistycznymzasadniczoodmiennajestwewszystkichtychaspek-
tachprzewidziananormamisystemuorazfaktycznierealizowanarola
iznaczeniezorganizowanychgrupinteresów.Monizmopierasięna
wierzewjednąteorięlubwartość;jegopolitycznymodzwierciedleniem
jestwymuszoneposłuszeństwowobecjednolitejwładzy,anawetjawny
bądźukrytytotalitaryzm.Toteżreżimypraktykującemonizmtłumią
wszelkieformyniezależnejaktywnościzrzeszeń,abyzagwarantować
istnieniepojedynczego,niezmiennegocentrumwładzypaństwowej,
próbująunicestwićlubprzynajmniejzepchnąćdopodziemiadziałalność
grupowąbądźsprawić,abywyrażałasięonawyłącznieprzezaparat
państwaitymsamymzostałauwikłanawpolityczneiideologicznecele
reżimu
6
.Reżimymonistyczneprzyjmująrozmaitehistorycznewcielenia
państwpolicyjnych,dyktaturwojskowych,państwjednopartyjnych,
choćmniejlubbardziejrozwinięteelementymonizmumożnaspotkać
nawetwdemokracjachparlamentarnych.
Pluralizmopierasięnatomiastnawierze,iżżnorodnośćjest
zdrowaipożądana,ponieważzazwyczajchroniindywidualnąwolność,
sprzyjadyskusjom,sporomiporozumieniu.Wpróbierekonstrukcji
poglądówH.Arendtnatematpluralizmupolitycznegoprzypisanojej
utożsamieniepluralizmupolitycznegozistnieniem(iaprobatą)wra-
machspołeczeństwawielościżnychgruppolitycznychkierującychsię
5
R.Bendix
,
1975
,
MaxWeberportretuczonego
,PIW,Warszawa,s.246;
S.M.
Lipset
,
1995
,
Homopoliticusspołecznepodstawypolityki
,PWN,Warszawa,s.77;
A.Giddens
,
2007
,
Socjologia
,PWN,Warszawa,s.737;A.Heywood,2005,s.22.
6
A.Heywood,2006,s.345.