Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ostrożnie,zwłaszczawodniesieniudospołecznościprzedno-
woczesnych.AnthonyD.Smith,dawnyuczeńGellneraijeden
zbardziejznanychjegopolemistów,wyróżniawobrębietakich
społecznościnkategorieetniczne”-grupyrozpoznawalnetylko
dziękizewnętrznymcechomwspólnym-orazbardziejsamo-
świadomeispajanepoczuciemwspólnejtożsamościnetnie”,
którestanowiąjużpotencjalnezalążkinarodów50.
Sądzę,żeracjęmaJerzySzacki,pisząc,żegłówneróżnice
stanowiskwtejkwestiiniemającharakteruzasadniczejinie-
redukowalnejsprzeczności,leczwznacznejmierzeodzwiercie-
dlająndwaodmiennekierunkizainteresowańbadawczych,uwa-
runkowane,zjednejstrony,rodzajemspecjalizacjihistorycznej,
zdrugiejzaś-sposobempojmowanianarodu”51.Oilepojęcie
naroduniejestzrozumiałesamoprzezsię,jegoanalizawymaga
innychkategoriiniżnarodowe;skorozaśpunktwyjściastanowi-
łatradycjaskłaniającaraczejdoabsolutyzacjitegopojęcia,jego
relatywizacjaiproblematyzacjabyłanieodzownymwarunkiem
rozważańnadnim.Wtymsensiewartośćpoznawczakoncep-
cjinmodernistycznych”inkonstruktywistycznych”wydajemi
siędośćzasadnicza-nawetbowiemjeżelipotraktowaćserio
pogląd,żegłównymtwórcomtychkoncepcjibrakempatii,czy
wręczżeprzejawiająoniaktywnąniechęćwobecwięzinaro-
50A.D.Smith,TheEthnicOriginsofNations,Oxford1986,s.21-46.
Wtymsensienprymordializm”jestterminem,zktórymmałoktoutożsamia
sięotwarcie-moderniściniekiedyokreślająwtensposóbswoichadwersa-
rzy,cijednaktraktujągojakohipotetycznestanowiskoskrajne,podktórym
samisięniepodpisują.Zob.np.E.Gellner,Donationshavenavels?,„Na-
tionsandNationalism”1996,nr2(3),s.357-370(tekstdostępnyrównież
nastronieinternetowejpoświęconejtwórczościGellnera:http://members.
tripod.com/GellnerPage/Warwick2.html).Gellnerutożsamiatamzprymor-
dializmemstanowiskoAnthony’egoD.Smitha-niezbytsprawiedliwie,al-
bowiemSmith,choćistotnieprzekonanyokluczowejrolietniczności
wprocesachnarodotwórczych,wielokrotniezaznaczałswójdystanswobec
naturalistycznegopojmowaniawięzietnicznych.Zob.np.A.D.Smith,The
EthnicOriginsofNations,s.12-13,17-18;tegoż,NationsandHistory,
[w:]M.Guibernau,J.Hutchison(red.)UnderstandingNationalism,Cam-
bridge2001,s.9-23.
51J.Szacki,Onarodzieinacjonalizmie,s.13.
40
