Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DobrzesięmyślizeSłowackim…•23
wduchupowszechnym44.Próbowaliwięcpogodzićimmanencję
BogazBogiemosobowym.PodobnestanowiskodostrzegaPawli-
kowskiwfilozofiiSłowackiego,którypoddajepanteizmChrystu-
sowi,BoganazywaOjcemiodrzucauznaniepowrotudoBogaza
celostateczny,cołączyłobysięzutratąindywidualności45.
Wromantyzmieodradzasiępotrzebareligijnejuczuciowości,
coprowadzidowyborukatolicyzmuiodrzuceniachłoduprote-
stantyzmu.Zkatolicyzmemłączysiętakżeentuzjazmorazeste-
tykawsztucereligijnej.Odrodzeniereligijnezaśczęstowyrasta
nakrytyceKościołaurzędowego,zarzutachbrakurozwojuiza-
mknięciawsztywnych,martwychramach.
Subiektywizmisilnyindywidualizmwiążesię,wedlePawli-
kowskiego,zesprawąnieśmiertelnościduszy.Wiarawrozwój
jednostkiijejprzebóstwienieprowadziczęstodoprzyjęciapalin-
genezy,koncepcjiwielokrotnegowcielenia.Ichociażmetempsy-
chozazostałapotępionaprzezKościółwviwieku,towiarawnie-
śmiertelnośćduszkłóciłasięzewolucjonizmem,gdyżniekażdy
wciągujednegożyciamógłosiągnąćdoskonałość.Takągwarancję
dawałamożliwośćwędrówkidusz.Ideametempsychozynarodziła
sięwIndiach,potemprzezEgiptdotarładoEuropy.WGrecjiwy-
znawalijąpitagorejczycyiPlaton,takżewielupierwszychchrześ-
cijan,potemgnostycyiprzedstawicielejednejzeszkółfaryzeuszy.
PowoływanosięnaniektórefragmentyBiblii.Robiłtozresztątak-
żeTowiański.ZwolennikamiideimetempsychozybyłOrygenes
iNemezjusz,atakżeGiordanoBruno,spalonyztegopowodu
nastosie.Romantycypostrzegalijąjakozapewnieniemożliwości
rozwojuidoskonaleniasięczłowieka46.PodobniemyśliSłowac-
ki,atowiańczykomzarzucabrakpostępu,jeżeliduszaczłowieka
mogłabyupaśćwciałozwierząt.Towiańskiwmetempsychozie
44Zob.ibidem,s.182.
45Ibidem,s.183.
46Ibidem,s.203.
