Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
TrudnościfilozofiiKartezjuszapolegającenaalternatywie:albosubiek-
tywnyidealizm,albomostmiędzyświadomościąiświatem,któregoistnienie
musigwarantowaćBóg,powstająjedynieprzyzałożeniu,iżświadomość
ibytstanowiądwiecałkiemodsiebieniezależnesubstancje.Konsekwen-
cjąjestKartezjańskidualizm:duszy(nrzeczmyśląca”)iciałafizycznego
(nrzeczrozciągła”),poznającegopodmiotuipoznawanegoprzedmiotu.
PierwszyczłonowegodualizmubyłdlaKartezjuszaczłonemważniejszym:
człowiekjestwprawdziezłożeniemdwóchsubstancji,aletylkoduszajest
wnimnaprawdęniezależnaingdybyniebyłowcaleciała,duszanieprze-
stałabybyćtymwszystkim,czymjest”(Descartes,1981,s.39).
JakzauważaHeidegger(1927/2009),wyróżnienieczywyekspono-
wanieprzezKartezjuszaproblematykipodmiotuprowadziłodotego,że
przeciwieństwomiędzypodmiotemaprzedmiotemmusiałowjakiśsposób
wysunąćsięnacentralnemiejscewrefleksjifilozoficznejirzeczywiścieod
tejporyprzenikaonoproblematykęnowożytnejfilozofii.Zrodzonaprzez
Kartezjańskiemetodycznewątpienienieufnośćdoczegokolwiekpoza
samymsobąustawiaświadomośćwwielkiejepistemologicznejiantropo-
logicznejroli:nrolipodmiotuuznającegopoznawanyprzezsiebieprzed-
miotzaelementwłasnegopolaepistemologicznego”(por.Bukowski1987,
s.49),sprowadzającgotymsamymdostanurzeczy,któramabyćdana,
spostrzegana,przeżywanajakobiernastronategoprocesu.
Oilenamysłfilozoficzny,mieszczącysięwramachepistemologicznej
strukturycogito,wodniesieniudoświatarzeczyoddałwswoimczasie
nauceogromneusługi,doprowadzającdopowstaniaspójnejkonstrukcji
myślowej(zwłaszczawzakresienaukprzyrodniczych),otylerespekto-
wanietychpostulatówwfilozoficznymmyśleniuoczłowiekuprowadzi
dotrudności7.
Adb)Jakpowiedziano,wyjściewszelkiejrefleksjiodrzeczymyślą-
cejczyniłozarazemciałoprzedmiotemdystansowaniasię.Ciałowuję-
ciuKartezjańskimstawałosięmechanizmemzdolnymdosamodzielnego
poruszaniasiędziękimaszyneriinarządówiprzepływającychprzeznie
tchnieńżyciowych.OddajmygłosKartezjuszowi,którytakstreszczajed-
nozeswoichdzieł:nprzedstawiłem[wnim],jakawinnabyćstrukturaner-
wówimięśnieludzkiegociała,żebysprawić,bytchnieniażyciowewnich
sięznajdującemiałysiłęporuszaniajegokończynami(ł).Wyłożyłem
dalej,jakiezmianymusządokonaćsięwmózgu,byspowodowaćczu-
wanie,senorazmarzeniasenne.(ł)wdalszymciąguprzedstawiłem,co
wmózgumabyćuważanezazmysłwspólny,gdzieideesąodbierane,co
zapamięć,którajezachowuje,cozawyobraźnię,którajemożewrozmaity
sposóbzmieniać,wytwarzaćznichnoweideeizapomocątychsamych
7Zasadniczyproblempojawiasięwtedy,gdywpolupoznawczymznajdziesiędrugi
człowiek.Problemwzajemnegouprzedmiotawianiawrelacjachmiędzyludzkichnajdobit-
niejzostałprzedstawionyprzezJeana-PaulaSartre’awByciuinicości(1943/2007).Kwestie
tewykraczająjednakpozapodjęteturozważania.
