Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naródinacjonalizmjakokluczinterpretacyjny
13
państw),wterminieDprawomiędzynarodowe”(regulująceprzecieżstosunki
międzypaństwami!),czyteżwwidniejącym,równieżwpaszportach,termi-
nieDnationality”jakooznaczeniuobywatelstwa.Wprawdzieobecniepojęcie
Dnarodu”funkcjonujetamtakżewznaczeniukulturowo-etnicznym,alena-
dalwiążesięonobardzosilniezpaństwemijestniechętniestosowanewobec
tychwspólnot,którepaństwaniemająwzględniedojegoutworzenianie
aspirują.JaktrafniezauważaczeskiuczonyMiroslavHroch,jedenznajwybit-
niejszychbadaczywdziedziniestudiównarodowościowych:
Wangielskiejifrancuskiejświadomościjęzykowej(ś)tanowoczesnawspólnotaobywatel-
skabyłanieodzowniezłączonazwłasnympaństwem.Dlategododziśdlaanglofońskiego
badaczatrudnejestdoprzyjęciamówienieowpełniuformowanymnarodzie,któryniezy-
skałalboniewytworzyłwłasnegopaństwanarodowego,cowięcej-tam,gdziejakaśwspól-
notaokreślasamąsiebiejakonaród,chociażniemapaństwa,anglofońscyautorzy
dopuszczająprawodoutworzeniatakiegopaństwa,awięcDsecesjonizm”8.
Odmiennasytuacjazaszła,jakwiadomo,wEuropieŚrodkowejiWschod-
niej.TutajwXIXw.zadomowiłosięprzekonanie,mocnopropagowaneprzez
niemieckichromantyków,samychzainspirowanychm.in.przezutworyuro-
dzonegowMorągufilozofaJohannaGotfriedaHerdera,żenaródjestprzede
wszystkimwspólnotąwyrosłąnapodłożuetnicznym,definiowanąprzez
wspólnyjęzyk,pochodzenie,historię,obyczaje,aczęstorównieżreligię.
Wjęzykuniemieckim,linguafrancaXIX-wiecznych,środkowoeuropejskich
intelektualistów,określeniemtegotypunarodujestterminDVolk”,natomiast
DNation”zregułyjestzarezerwowanedlatakiejwspólnotytypuVolk,która
maswojepaństwonarodowelubktóramaaspiracjedosamostanowienia.
SłownikDudenapodaje,żenaród-wznaczeniuNation-toDwielka,naj-
częściejzwarciezamieszkującawspólnotaludziowspólnympochodzeniu,
historii,językuikulturze,któretworząpaństwowośćpolityczną”9.Zkolei
naród-wznaczeniuVolk-jestdefiniowanyjakoDwielkawspólnotaludzka
połączonawspólnąkulturąihistorią(orazjęzykiem)”10.Zresztąniejestto
rozróżnienieścisłe:słowoDVolk”mabowiemwjęzykuniemieckimcharakter
dośćnaturalny,podczasgdyDNation”jestsłowemniecobardziejwyszuka-
nym.Wartowtymkontekścieprzypomniećpropagowanyprzezwybitnego
niemieckiegohistoryka,FriedrichaMeineckego,wdzieleWeltbürgertumund
Nationalstaat((Kosmopolityzmipaństwonarodowe’)podziałnaStaatsnat-
ionen-uformowanychprzezpoczuciewspólnejprzynależnościpaństwowej,
jednąkonstytucję,orazKulturnationen-ukształtowanychprzezpoczucie
wspólnotykulturowej11.WtensposóbSzwajcarzystalisięStaatsnationskła-
8Tamże,s.96.
9HasłoDNation”wDuden.DeutschesUniversalwörterbuch.5.,überarbaiteteAuflage,Mann-
heim2003,s.1126.
10HasłoDVolk”,tamże,s.1743.
11Zob.F
.Meinecke,WeltbürgertumundNationalstaat.StudienzurGenesisdesdeutschenNational-
staates,München-Berlin1911,s.1-3.
