Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MateuszHohol
Choćprocesrecepcjiprzebiegałburzliwie,przedewszystkimdziękiTomaszowi
zAkwinumyślArystotelesapołączonazostałazdoktrynąchrześcijańską.Logos,
któregołacińskimodpowiednikiemjestratio,umieszczonyzostałwintelekcieBoga,
zyskującmianoprawaodwiecznego(lexaeterna).Coistotne,prawotoobejmuje
zarównoporządekprzyrody,jakisferępostępowaniaczłowieka,czyliporządek
moralny.ZaArystotelesemTomasztwierdzirównież,żenormypostępowania
wpisanesąwrozumność,awięcwnaturęczłowieka:
Normązaśimiarąludzkichpostępkówjestrozum,który(...)jestpierwszym
początkiemludzkichpostępków.Dorozumubowiemnależykierowaćdo
celu,którywedługFilozofajestpierwszympoczątkiemwdziedziniepo-
stępowania.Zkażdymzaśrodzajemjesttak,żecownimjestpoczątkiem,
jestwnimzarazemmiarąinormą(...).Pozostajewięc,żeprawojestczymś
przynależącymdorozumu9.
OdbiciemprawaodwiecznegowczłowiekujestzdaniemTomaszaprawo
natury(lexnaturalis),któreobejmujenormymoralne.Normyteuszczegóławianesą
(atakżezabezpieczanesankcjami)przezludzkieprawostanowione(lexhumana)
10
.Po-
wyższa–bardzopobieżna–rekonstrukcjapokazuje,żewobrazachświata,nagruncie
którychwyrosłafilozofiaArystotelesaiTomaszazAkwinu,niepotrzebaspecjalnego
uzasadnienianorm–powinnośćjestelementemteleologicznejstrukturyrzeczywi-
stości,obejmującejzarównoprawaprzyrody,jakipostępowanieczłowieka.
OpisanawyżejwizjaświatazaczęłarozpadaćsięXVIIw.,ustępującpo-
wolimiejscanowemu,mechanistycznemuobrazowiświata.ZdaniemThomasa
S.Kuhna:
Dramatżyciachrześcijańskiegoizależnaodniegomoralnośćniedawałysię
pogodzićzkoncepcjąwszechświata,wktórymZiemiamiałabyćtylkojedną
zwieluplanet.WtradycyjnymschemacieDantego,kosmologia,moralność
iteologiasplecionebyłyzesobąnierozerwalnie11.
ChoćtezęwyrażonąprzezKuhnawpowyższympassusieuznaćmożnaza
przesadną–C.S.Lewiszauważa,żeoileczłowiekśredniowiecznyprzekonany
był,żeZiemiaznajdujesięwcentrumwszechświatawporządkugeometrycznym,
wporządkumetafizycznymzajmujeniskiszczebelhierarchii
12
–cechąnowożytnego
obrazuświatabyłrozdziałświatanaróżnesfery,badaneróżnymimetodami.
Odrzuconyobraz:wprowadzeniedoliteraturyśredniowiecznejirenesansowej,tłum.W
.Ostrowski,Kraków
2008.
9
TomaszzAkwinu,Sumateologiczna,tłum.P
.Bełch,t.13UPrawo”,Londyn1985,s.10.
10
Zob.naprzykładT
.Pieper,TomaszzAkwinu,Kraków1966.
11
T
.S.Kuhn,Przewrótkopernikański:astronomiaplanetarnawdziejachmyśliZachodu,tłum.
S.Amsterdamski,Warszawa2006.
12
Por
.C.S.Lewis,Odrzuconyobraz...
24
