Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W¶ęp
Używamterminówtradycyjnieprzyjętychwpolskimjęzykoznaw-
stwie.Nazasadziesynonimicznychodpowiednikówstosujęterminy:
nazwawłasna/onim/(nomen)proprium,jakopodrzędnewobec
nich:nazwageograficzna/toponim,awobrębietejgrupy:nazwa
miejscowa/makrotoponim,nazwaterenowa/mikrotoponim,na-
zwagórska/oronim,nazwawodna/hydronim,nazwa(struktra)
jednoczłonowa/jednoelementowa/jednoskładnikowa,nazwaze-
stawiona/zestawienie/compositum/nazwadwu-,wieloczłono-
wa/dwu-,wieloskładnikowaitd.(zob.Rzetelska-Feleszko1998a;
Mrózek1998;2004).
Centrumopisustanowiątoponimyiichjęzykowewariantywyeks-
cerpowanezprzekładówśredniopolskich.Wstosunkudojęzykowych
elementówwspółfunkcyjnychposługujęsięzazwyczajterminemwa-
riant(wraziepotrzebyzodpowiedniąprzydawką:tłumaczeniowy,ję-
zykowy,graficzny,fonetyczny,morfologiczny,składniowy,leksykal-
nyitd.).Wymienniestosujęteżsynonimterminologicznyekwiwalent
(tłumaczeniowy)8,atakżerzadziejwcelachstylistycznych,byunik-
nąćnadmiernychpowtórzeń,inne:odmianka,ewentualniedublet9.
8
T.Lisowski(2018,26)wodniesieniudoleksykiapelatywnejodpowiednikite
określajakonleksemybędącewernakularnymiekwiwalentamileksemówbiblijnego
tekstuwyjściowego”.
9
Nagruncieleksykologiiniezawszesątoterminyrównoznaczne.Wariantleksy-
kalnyodnosisiędoelementówjęzykowychmającychtosamoznaczenie,aróżniących
sięnieznacznie,np.cechąfonetyczną:dzióbek—dziobekczymorfologiczną:rodzy-
nek—rodzynka;ekwiwalent(odpowiednik)leksykalnywskazujenaelementylek-
sykalneotymsamymznaczeniu,alewystępującewróżnychodmianachjęzyka,
np.chłopak—synek.Doelementówwspółfunkcyjnychzaliczasiętakżeleksemy
iichparafrazy,np.badać—prowadzićbadaniaoraznajbardziejtypowesyno-
nimy(Markowski2012,90-95).Terminywariantywnośćiwariantpowszechnie
występujątakżewpracachdotyczącychgramatycznychformobocznychwtejsa-
mejfunkcji(zob.Heinz1974;Skubalanka,Książek-Bryłowa1992;1994;Lisowski,
1999,29-39;2001,15-19).Natematwariantówiekwiwalentównazwwłasnych
wypowiedziałsięCz.Kosyl(1982,213-214).Zawarianty(graficzne,fonetyczne,
słowotwórcze,syntaktyczne,leksykalne)uznałnmniejlubbardziejdosiebiepo-
dobnepodwzględemformylubcałkowicieróżneformalnienazwywłasne,które
oznaczająjedenitensamdesygnatwrzeczywistościpozajęzykowej,choćmogąsię
odnosićdoróżnychokresówwrozwojutegodesygnatu”,natomiastzaekwiwalenty
nniepodlegająceurzędowejkodyfikacjikonstrukcjequasi-onomastyczne,którenas-
tawionesąnapełnieniefunkcjizarównodenotacyjnej(służądoidentyfikacjimiejsc
iosób),jakisemantycznej:sąonezamierzonymicelowymnośnikiempewnych
treściznaczeniowych;stanowiąrodzajskrótowej,ustalonejzwyczajowo,powielanej
wielokrotniedeskrypcjijednostkowej”.
20
