Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
I.Teoretyczno-metodologicznezałożeniapracy
analiząrelacjimotywacyjnych,dlaniektórychznichprzytoczone„wielowyra-
zowewyrażenieokształciedefinicji,równoznacznezparafrazowanąnazwą,
wktórychużytyjestwyrazpodstawowy”[GWJP,s.371]świadczyłoodokona-
nymwświadomościużytkownikówgwaryprocesiereinterpretacjimorfologicz-
nej[zob.Cienkowski1972].Tesubiektywnemotywacjenietylkowskazywały
naróżnepodstawysłowotwórcze,formanty,lecztakżeczasamidecydowały
oznaczeniusłowotwórczymderywatu,atymsamymojegoprzynależności
kategorialnejwsystemiesłowotwórczym(por.np.sprężynówkaI,II,III).
Przyjmującjakopodstawowemetodyopisusynchronicznego,któregocelemjest
ukazanie„relacjiformalno-semantycznychwjakiewchodząderywatywzględem
innychwyrazów,współistniejącychznimiwokreślonymmomencieczasowym”
[GWJP,s.361]rodząsiępytania:jakopisywaćludowerzeczownikiwielomo-
tywacyjne?Czydlaprostotyiprzejrzystościopisustaraćsięustalićjeden
kierunekmotywacji,czyteżanalizowaćkilkamotywacji?Uznającwielomoty-
wacyjnośćrzeczowników,którązprzedstawionychparafrazuznaćzanajwła-
ściwsząinajprostszą,którąmotywacjęzabezpośrednią,aktórązapośrednią?
Wodniesieniudonazwfunkcjonującychwmowieludowejmieszkańców
większejliczbywsi,przyjęciejednegokierunkumotywacji,atymsamym
jednegotypupodstawysłowotwórczejiformantudlarzeczownikówwielomo-
tywacyjnychwydajesięzbytdużymuproszczeniem.Koniecznastajesięjednak
krytycznaocenazasłyszanychodinformatorówparafraz,opartychnaichintuicji
językowej.Czasamipojawiająsięnaiwneopinienatematpochodzenianazw,
opartenaskojarzeniachbrzmieniowych,np.wjednejzeksplorowanychwsidla
wyrazukopacz‘rodzajmotykidościąganiaobornikazwozu,:kopać,wskazano
wparafrazierzeczownikkopa‘kupa,jakopodstawęsłowotwórczą.Takie
jednostkowereinterpretacjeopartenaetymologiiludowejniemogąbyćbrane
poduwagę.Jeślinatomiastwmaterialepochodzącymzwieluwsipowtarzasię
kilkaróżnychinterpretacjidanegoderywatu,należyuznać,żemasiędoczynie-
niazezjawiskiemwielomotywacyjności,acozatymidzieprzyjąćistnienie
więcejniżjednejpodstawysłowotwórczej.Problemempozostajenadalokreśle-
niestopniamotywacji,czyliwskazaniemotywacjibezpośredniejipośredniej.
Kiedywustaleniumotywacjizawodzikryteriumbliskościznaczeniowej
wyrazów,przyrównoprawnościkilkurozstrzygnięćsemantycznychpostuluje
sięzastosowaniekryteriumformalnego.Zdaniemniektórychjęzykoznawców,
wskazanie„lepszej”relacjimotywacyjnejmiędzywyrazemmotywowanym
amotywującymmożeułatwićzestawieniederywatuzinnymiformacjami
reprezentującymitensamtypsłowotwórczy.Decydujemysięwtedy„natentyp
relacji,którypozwalazinterpretowaćwsposóbjednolitywiększąliczbępodob-
nychformacji”[Kreja1972,s.63].Sposobemweryfikacjiwartościjednostko-
wychformacjimiałobybyćwięcodniesieniejejdoodpowiedniegomodelu
słowotwórczego,który„tworzyokreślonytyppodstawy,dającywpołączeniu
