Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Rozdział1.Urazymózguwhistoriineuropsychologii
1.4.ZagadnieniaurazówgłowywXVIIIiXIXwieku
WXVIIIiXIXw.urazygłowyzróżnychpowodównieodgrywaływiększejroli
wwielkichpostępachdokonanychwtymokresiewrozumieniustrukturyipracy
mózgu.Jednakwtedynarodziłasięfrenologia.Terminówzostałwymyślonyprzez
ChristophaSpurzheima(1776–1832),asystenta,współpracownikaiwspółautora
FranzaGalla.Sammistrztegoterminuniepopierał,jednakowożfrenologia
uczyniłagowpływowymnaukowcemwswymczasie,którywoczachfilozofa
AugustaComte’arównałsięGalileuszowi,NewtonowiiLavoisierowi,podobnie
jakwspółcześniemożnazestawićFreuda,Marksa,DarwinaiEinsteina.
FRANZGALL(1758–1828)
FranzJosephGall,naukowiecineuroanatom,wzbudzałuznanienawetuswojego
przeciwnikaFlourensa,którystwierdził:nNigdyniezapomnętego,coodczuwa-
łem,gdyporazpierwszywidziałem,jakGalldokonywałsekcjimózgu.Wydawa-
łomisię,żenigdyniewidziałemtegoorganuprzedtem”.
UrodzonywWielkimKsięstwieBaden(Tiefenbronn)studiowałmedycynę
wStrasburgu,lecznienabyłwówczasfrancuskiegoakcentu.Byłjużżonaty,gdy
wwieku26latprzeniósłsiędoWiednia,gdzieuzyskałdyplomlekarzajużpo
czterechlatach.To,żelubiłsięzabawić,bynajmniejniezniechęcałojegoklienteli.
ZarównowAustrii,jakiwParyżumiałrozległąilukratywnąpraktykę,która
obejmowaławysokiesferypolityczneinaukowe.Pozwalałomutożyćdostatnio,
utrzymywaćmenażerię,zajmowaćsięogrodnictwem,kobietamiimózgiem.
W1791r.GallopublikowałMedyczno-filozoficznebadanianadnaturąisztuką
wzdrowiuichorobie.Wpracytejopowiedziałsięprzeciwmetafizyceiwitaliz-
mowiorazprzeprowadziłniepochlebnewówczasporównaniamiędzyczłowiekiem
izwierzęciem.Odrzuciłrównieżpojęciesensoriumcommunejakonsiedliskoduszy”
izakładał,różneokolicewmózgureprezentująposzczególnezdolnościpsy-
chiczne(Gall1800).Niebyłatojeszczefrenologia,azpewnościąniemiałotonic
wspólnegozewolucjonizmemczymaterializmem.Jednakżecesarzuznałpublikację
Gallazasprzecznązmoralnościąireligią,wwynikuczegowwigilię1801r.Gall
straciłswąpozycjęizabronionomuopublikowaniandoktrynyogłowach”,gdyż,
jaktoująłdowcipnycesarz,nniektórzytracąztegopowodugłowy”.
GallwytrzymałwbigoteryjnejstolicyHabsburgówprzezponadtrzylata,
awwieku47latudałsięwrazzeSpurzheimemnasensacyjnycyklwykładówdo
protestanckiejczęściEuropy.Wykładytewywołałyaplauzusłuchaczy,prowokując
sprzeciwlubpoparcie,leczniebyłyprzynajmniejzabronione.Poruszonybyłrów-
nieżParyż,gdzieGallosiadłpodwulatachpodróży,byzostaćtuod1807do
końcaswychdni,tj.do1828roku.Chociażkontrowersyjnepoglądycudzoziemca
niebardzoprzypadałydogustuNapoleonowianiteżprzywróconymkrólom
bourbońskim,pozostawionogowspokoju,pozwalającmunauczaćiprowadzić
praktykęlekarską.
JeżelipominiemysensacyjnewątkiwpsychologicznejterminologiiGalla,
pewneniedorzecznościito,couznaćnależyzazdradęjegogłównejzasady
dokładnejobserwacji,askoncentrujemysięnaistociesprawy,niemożemynie
zgodzićsięzjegowspółczesnymi,którzywidzieliwnimtwórcęzupełnienowego
iowocnegopodejścia.Byłotobowiempojęciewieloczynnościowegodziałania
mózgu,gdzienietylkoanatomicznabudowa,lecztakżelokalizacjadanegoorganu