Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
Wswoichbadaniachpostanowiłemsprawdzićnagruncieteoretycznymiwod-
wołaniudopraktyksymbolicznychumocowaniepojęciakulturyBośnijako
pewnegoprojektu,którymożebyćspoiwemlegitymizującymwyobrażenietego
krajujakowspólnotyspołeczno-politycznej.Dyskutowanowieleotym,czymjest
kulturaijakjąadekwatniezdefiniować.Znanesąujęciaenumeratywnewylicza-
jąceskładnikikultury,chybanajbardziejznanąstworzyłCharlesTaylor,którego
cytująwszystkiepodręcznikiantropologii,aletakawyliczankanigdyniewydajesię
satysfakcjonująca.Przyjmuję,żekulturatoraczejpojęcieoperacyjne,którepo-
zwalawyznaczyćswójzakresnapodstawieatrybutówiobserwacjidanejgrupy.
Najprostsza,aprzytymwygodnaipraktycznadefinicjaprzedstawiakulturęjako
złączeniedwóchwymiarów:symbolicznego(towspólny,podzielanyzbiórsym-
boli,znaczeń,kodów)ipraktycznego(wspólne,podzielanesposobyrobienia
czegoś,façonsdefaire)21.Tenmodelpojmowaniawiążesięoczywiściezwpływem
doświadczeniaantropologicznegonanaukihumanistyczneispołeczne,rezygnuje
bowiemzsupremacjiintelektu,wykształceniaorazkatalogucechtworzonego
przezelity,leczpozwalawłączyćnajogólniejwłaśniedoświadczenie,przeżycie
iintuicyjneuczestnictwowewspólnocie.MichaelHerzfeldstosowałpojęciezaży-
łości(intimacy),czylirozumieniadziałańiznaczeńnabytegoprzezuczestnictwo
wdanejspołecznościiprzezwspółprzebywanie.Zażyłośćodnosisiędopostrzega-
niakulturyoddołu,zperspektywycodzienności,alejednymzkrokówwbada-
niachbrytyjskiegoantropologabyłoteżkonfrontowanietegowymiaruzkulturą
oficjalną22.WpodobnymjakHerzfeldduchuwypowiadałsięClińordGeertz,
pisząc:nUwagęprzykuwająznaczenia,sposoby,wjakieBalijczycy(lubktokolwiek
inny)nadająsenstemu,corobią-praktyczny,moralny,ekspresyjny,prawny-
przezumieszczenietego,corobią,wszerszychstrukturachznaczeniowychijak
utrzymująlubpróbująutrzymaćteszerszestruktury,organizującto,corobią,wich
kategoriach”23.IntencjąGeertzabyłodotarciedosposobówinterpretowania,
odczytywaniaznaczeńzperspektywyuczestnikakultury.Jakstwierdzał,npod-
traktującejorelacjipojęćnaród-społeczeństwowCzechachwokresietransformacji;zob.tegoż,
Malýčeskýčlověkaskvělýčeskýnárod.Národníidentitaapostkomunistickátransformacespole-
čnosti,przeł.Z.Urbanek(Praha2001),10.Uwagataprzypomina,żeaktorzyaktywniwpolu
politycznymsamisąuwarunkowaniprzezkontekstdanejkulturyidanegoczasu,atworzącswoje
dyskursy,sięgajądorepertuarudostępnychznakówimiejscdyskursu.Zanurzeniewewspólnym
systemiekulturowymjestrzeczjasnawarunkiemskutecznejkomunikacji.
21nWmyślnajogólniejszegopodejściakulturanarodowaoznaczasposóbżyciaoraztypmyś-
lenia,któresłużąjakoogólnewzorydlaczłonkówspołeczeństwa”-jakpiszePéterNiedermüller,
NationalCulture:SymbolsandReality.meHungarianCase,nEthnologiaEuropaea”
,19,1(1989),48.
Autorodnosisiędokulturynarodowej,aleprzymiotnikprecyzujejedyniegrupę,dlaktórejtak
rozumianakulturazostałaokreślona.
22Zob.MichaelHerzfeld,Zażyłośćkulturowa.Poetykaspołecznawpaństwienarodowym,
przeł.M.Buchowski(Kraków2007).
23ClińordGeertz,Wiedzalokalna,przeł.D.Wolska(Kraków2005),185.
