Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wramachtegoogólnegomodeluzapodstawęnormatywnądlakrytykinaturypracy(najemnej)
służytzw.estetykaprodukcji.Wzwiązkuztymogólnepojęciepracyprzybierapostaćpracywsensie
ekspresjiistwarzania,(wy)twórczościikunsztu,wreszcie,twórczejsamorealizacji.
Ekspresywistycznymodelpracywydajesięopieraćnaprzeświadczeniuonaturalnejiuniwersalnej
skłonnościczłowiekadotwórczejekspresjiorazdospełnianiairealizowaniasięprzezwytwarzanie
rzeczyużytkowych(Nowak2011:15).Tenmodelpracyjestbardzoprzydatnydointerpretacji
sytuacjiosóbzniepełnosprawnościąintelektualną,którzyniebędącpracownikamizarobkującymi
tworząiwtejtwórczejekspresjisięrealizują,będącuczestnikamizajęćwplacówkachwsparciadla
dorosłych.
WXVIIIwiekuzfilozofiiwyodrębniłasiędyscyplinaekonomiipolitycznej.Okresklasycznejekonomii
politycznejstanowiłprzestrzeń,wktórejspotykałysięróżneideepracyorazróżne„teoretyczne
procedurypomiaruekonomicznejwartościpracyiwartościtowarów”(Nowak2011:16).Nowak
zauważa:
[...]wrazzwykrystalizowaniemsięujęciakrytycznego(marksowskateoriaopartanapracy)iujęciaekonomicznego(teoria
czynnikówprodukcjiiteoriaużyteczności)wydawałosię,żespórwokółpojęciapracybędziepowoliwygasał.Jednakmniej
więcejwtymsamymczasie,wlatach60.i70.XXwieku,okazałosię,żezarównonagruncieekonomiigłównegonurtu,jak
iteoriikrytycznejpodjętonanowopróbyzredefiniowaniapojęciapracy(2011:16).
Wlatach80.XXwiekupojawiłysiękoncepcjekońcaświatapracy,aUlrichBeck(2002,2007)zadał
pytanieoprzyszłośćpracyidemokracjiorazzastanawiałsię,dokądprowadzidroga,którazaczyna
siękońcemspołeczeństwapełnegozatrudnieniaorazjak,inaczejpojmującpracę,możnazaradzićjej
niepewności.
1.2.Odpogardydlapracy,przezjejprzymus,douznania
zaczynnikwyznaczającyludzkąwartośćimiejsce
jednostkiwspołeczeństwie
PrzywołującmyślDariuszaKubaliotym,żepojęciepracyuwikłanejestwprzemianyjęzykaoraz
historięwydarzeń,wartowtymkontekścieprzyjrzećsięzmianomjęzykowo-historycznym,aby
nakreślićdrogępracyodpogardydlaniejdostaniasięnajbardziejpożądanymspołecznymdobrem,
wartościąuniwersalną,kształtującąspołecznystatusiwartośćjednostki.
GernotBöhmepisze:
[...]nowożytnedowartościowaniepracyzniosłostan,wktórymludziepracującyniemoglibyćzaludziuznani.Dziśsytuacja
odwróciłasię.Miećpracętowarunekwstępnywłaściwegoczłowieczeństwa.Bezrobotnemugrozizepchnięciedoroli
człowiekaniższejkategorii(1998:142).
WstarożytnejGrecjipracabyłasposobemżycianiewolników.HannahArendtzwracauwagę,że
[...]anipraca,aniwytwarzanieniebyłyuważanezaczynnościposiadającedostatecznągodność,bystanowićbios
autonomicznyiautentycznieludzkisposóbżycia.Pogardadlapracywyrastałaznamiętnegodążeniadowolności
odkoniecznościiniemniejnamiętnegobrakucierpliwościdowszelkiegowysiłku,któryniepozostawiaposobieśladu(2011:
89).
Instytucjaniewolnictwawstarożytności,choćniewczasachpóźniejszych,niebyłaśrodkiem
pozyskiwaniataniejpracy,aleraczejpróbąwykluczeniapracyspośróduwarunkowańludzkiego
życia.Wstarożytnościwolnyobywatelzajmowałsięsłużbąpublicznąiuprawianiemfilozofii.Epoka
nowożytnadokonujeodwróceniawszelkichtradycjitradycyjnejrangidziałaniaikontemplacji,
gloryfikującpracęjakoźródłowszelkichwartości.Etykapracywiążesięzepokąprzemysłową.Epoka
industrialna,wczesnykapitalizm,wrazzrozwojemprzemysłuukształtowałaprzedsiębiorców-
pracowników,którzyprzezsumiennąpracęspełnialiswójspołecznyobowiązek.Ogromnywpływ
naetospracymiałprotestantyzm.MaxWeber(1994),badającwpływprotestantyzmunaetospracy,
dowodził,żeszczególniekalwinizmdostarczałbodźcówsprzyjającychracjonalnemudążeniu