Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pracadomowazwojny
39
zfaktem,żejegobiografiaodbiegaodgeneracyjnychwymogów.Pod-
jętedecyzjewydająsiętrywialnenatlewyborówrówieśników,którzy
polegliwwalce,abłahośćedukacyjnychambicjizostajeautoironicznie
przedstawionawfinalePostojuwMurnau,gdymożliwośćczynuzbroj-
negozostaje–zewstydem–zanegowana(flDoWłoch?Nie,bracie,nie
tobieżołnierki,/tobiepotrzebałEch,wstydmi!”8;PTB,291)iprze-
ciwstawionatradycyjnejedukacji(flPrzecieżwwarszawskim,rozbitym
uniwerku/muszędokończyćrozprawyorytmie”).Kwestiatajeszcze
dobitniejdochodzidogłosuwŻyciorysiewojennym9:
NienależałemdoAK,
niepracowałemwZetwuzecie.
uczyłemsiępocałychnocach
natajnymuniwersytecie,
Koledzywtwarzpatrzyliśmierci,
niejedenpadł,jakbywawbitwie,
żywymodporemBojarskiego[ł].GłosBorowskiegoniebyłbowiemodosobniony,
byłjedyniepierwszyitakdobitniesformułowany.Ujawniłpostawę,któranieroz-
poznanaprzezBojarskiego,wykrystalizowałasiępóźniejwtwórczościpokolenia
wojennego–przedewszystkimwpoezjiBaczyńskiego(Pokolenie,Młodość,Autobio‑
grafa)iGajcego(Dopotomnego).Oznaczałaonaodwagęgłoszeniatragicznejprawdy
opokoleniowejprzyszłości–prawdyopokoleniuwyśmianymizapomnianym.Wi-
zjataniemogłabyćprzezjegorówieśnikówprzyjętaiwprostysposóbzaakcepto-
wana.Tobył,zdajesię,najistotniejszypowódjegoodrzucenia”(J.Szczęsna:Wstęp.
W:T.Borowski:Pisma.Poezje.Kraków2003,s.40).
8CytowanewtymrozdzialeutworyTadeuszaBorowskiegopochodzązwy-
daniaPisma.Poezje.Kraków2003,oznaczonegodalejskrótemPTB.Poprzecinku
podanyjestnumerstrony.
9flDlaBorowskiego»nieobecnośćwHistorii«,czyraczejbrakczynnejobec-
nościwHistorii,byłproblememcorazbardziejistotnym–obciążającymnietyl-
kojegostosunekdoemigracji,aletakżewłasnego,bezpowrotniejużutraconego
pokolenia.ObsesyjnośćtegomotywuobnażaautodemaskacyjnyŻycioryswojenny,
będącyzapisemżyciowychniespełnieńikompleksów.Kompleksówodczuwanych
nadewszystkowobecwłasnegopokolenia,dlaktórego»poezja[ł]byłajednak
czymśgorszymodczynu«.Wświecie,wktórymwartośćczłowiekaokreślanabyła
aktywnąobecnościąwhistorii,apoczuciespełnieniagwarantowałjedynieczyn-
nyudziałwwalce,poetamusiałponieśćklęskę.Byłatojednakprzedewszystkim
klęskapogrążonegowabsurdzieświata,wktórymBorowskiocaliłbysensżycia,
»gdybyjednegoNiemcazabił«[ł].Gorycziironia,jakiesiętupojawiają,wynika-
jązpotwierdzonegoporazkolejnybankructwaliteraturyikultury”(J.Szczęsna:
Wstępł,s.53–54).
