Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
RozdziałI.Historyczno-porównawczateorianieważności...
kówzaskarżeniasłużącegokontroliipodważaniurozstrzygnięćsądu43.
Wprawierzymskimwykreowano44irozwiniętoinstytucjęapelacjijako
środkaodwoławczegoodorzeczeniasąduniższejinstancji45dowyższej
instancjisądowejwceluponownegorozpoznaniasprawy46.Procesowym
instrumentemumożliwiającymprzywróceniestanupoprzedniegobyła
równieżrestytucja47.Problematykanieważnościorzeczeńpojawiłasię
zarównowprocesielegisakcyjnym,formułkowym,jakikognicyjnym.
Posługiwanosiękonstrukcjąnieważnościwyrokuwoderwaniuodprob-
lematykizaskarżenia.Nieważnośćnastępowałaipsoiure,bezpotrzeby
ikoniecznościwnoszeniaśrodkaprawnego.
Praworzymskieniewykształciłokategoriizarzutówodwoławczych.
Charakterystycznącechąprocesurzymskiegobyłbrakobowiązkuwska-
43
Pierwotniestronomprocesunieprzysługiwałyśrodkizaskarżenia.Zob.L.Wen-
ger,Institutesoftheromanlawofcivilprocedure,NewYork1986,s.307in.;wokresie
pryncypatudopuszczonomożliwośćwniesieniaapelacjiwpostępowaniuformularnym,
choćpowstałaonawprocesiekognicyjnym,wktórymnastąpiłrozwójinstytucjiime-
chanizmówskierowanychprzeciwwadliwymorzeczeniomsądowym.Zob.W
.Litewski,
Rzymskieprawo...,s.457in.;W
.Osuchowski,Rzymskie...,s.139in.;F.Longchampsde
Bérier[w:]W
.Dajczak,T.Giaro,F.LongchampsdeBérier,Praworzymskie.Upodstaw
prawaprywatnego,Warszawa2009,s.174in.
44
Wpierwotnymkształcieapelacjaniesłużyłaponownemurozpoznaniusprawy,lecz
miałacharakterkasatoryjny.Szerzejzob.F.Szenwic,Zasadyapelacjiwprawierzymskiem,
PPiA1918,s.267.
45
Porządekinstancjisądowychukształtowałsięiutrwaliłzaczasówcesarza
Dioklecjana,tj.naprzełomieIIIiIVw.n.e.
46
Szerzejzob.R.Taubenschlag,Rzymskieprawoprywatne,Warszawa1969,s.98;
W
.Litewski,Rzymskiekorzeniepolskiejapelacjicywilnej[w:]SymbolaeVitoldoBronie-
wiczdedicatae.KsięgapamiątkowakuczciWitoldaBroniewicza,red.A.Marciniak,Łódź
1998,s.205in.Por.B.Bladowski,Nowysystemodwoławczywpostępowaniucywilnym,
Warszawa-ZielonaGóra1996,s.9in.
47
Restytucjabyładopuszczalnazarównowprawiematerialnym,jakiprocesowym.
Miałacharakternadzwyczajnegośrodkazaradczego,dopuszczalnegowsytuacji,wktórej
skorzystaniezśrodkówzwyczajnychbyłobezskutecznelubwykluczone.Wystąpienie
zżądaniemrestytucyjnymbyłodopuszczalnezarównowtokusprawy,jakrównieżpo
jejzakończeniu.Szerzejzob.J.Bűhn,Orestytucyipodługobecnejprocedurycywilnej,
PPiA1904/31,s.482in.Zob.takżeP
.Gil,Środkiprawneprzewidzianewstarożytnym
prawienawypadekniewypłacalnościdłużnika-genezainstytucjizaskarżeniaczynności
prawnychdłużnikadokonanychzpokrzywdzeniemwierzycieli[w:]Aequitassequiturlegem.
Księgajubileuszowazokazji75.urodzinProfesoraAndrzejaZielińskiego,red.K.Flaga-
-Gieruszyńska,G.Jędrejek,Warszawa2014,s.95.
