Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Ewolucjanieważnościjakokategoriiprawnej
33
znaczenia61.Takpostrzeganairozumiananieważnośćwprowadzałado
procesuelementniepewnościiniestabilności.Zaburzaładopierorodzą-
cąsięwówczasideętrwałościiniezmiennościorzeczeńorazdyskusję
oprawomocnościipowadzerzeczyosądzonej62.
Znaczenierzymskiegopostępowaniasądowego63polegałonarozwijaniu
prawamaterialnegodziękiwielowiekowemurozszerzaniuzakresuśrod-
kówprawnych64.Wciąguwiekówrozpocząłsięprocesnenergicznego
wyłamywaniasięnaukiprocesuspodwpływówprawaprywatnego”65.
Rzymskaapelacjazostałaprzejętaprzezprocesrzymsko-kanoniczny,
naktórymwzorowałosiępóźniejszeustawodawstwoerynowożytnej66.
Rzymskieprawoprywatnenieposługiwałosięnatomiastprocesowym
pojęciemwspółcześnierozumianejnieważności,któremogłobyzostać
przeniesionenagruntpóźniejszychsystemówprawnych.Powstajezatem
pytanie,kiedyiwjakisposóbukształtowałosiępojęcienieważności
postępowaniawprocesiecywilnym.
Wśredniowiecznymprocesiewłoskim,jakrównieżwprawiekano-
nicznym,wyróżnianouchybieniapowodującenieważnośćwyroków
rozumianąjakoutratęmocyprawnejbezkoniecznościichzaskarżenia.
Orzeczeniamogłybyćnsameprzezsięnieważne”67.Wśredniowieczu
zjednejstronypodtrzymywanowywodzącesięzprawarzymskiego
rozumienienieważności,zdrugiejjednakstronymożnadoszukiwaćsię,
61
Zob.F.Halpern,Kolizjadwóchwyroków,PPC1938/16-17-18,s.508.
62
Por.S.Stankiewicz,Zbadańnadistotąpowagirzeczyosądzonej(resiudicata)
wprawierzymskim.Wybraneproblemybadawcze,Ann.UMCSSectioGIus,2014/2,
s.115in.
63
Wnauceświatowejnierozstrzygniętosporu,czydecydującywpływnapowstanie
irozwójśredniowiecznejkulturyzachodnioeuropejskiejwywarłytradycjestarożytnego
państwarzymskiego(teoriaromanistyczna),czyteżtwórczywkładludówgermańskich
ocywilizacyjnieniższymstopniurozwoju(teoriagermanistyczna).Szerzejzob.M.Szcza-
niecki,K.Sójka-Zielińska(oprac.),Powszechnahistoriapaństwaiprawa,Warszawa2016,
s.81in.
64
Zob.W
.Osuchowski,Rzymskie...,s.105.
65
Por.H.Trammer,Następczabezprzedmiotowość...,s.3.
66
Zob.W
.Litewski,Rzymskiekorzenie...,s.206.
67
Zob.A.Kafal,Pojęcieirodzajenieważnościwyrokówsądowych,RPEiS1962/1,
s.113.
