Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
1.Poprzewrociebolszewickim.OrganizacjapolskichkomunistówwRosjiRadzieckiej
tych,którzyzporuczeniaRadyGłównejOpiekuńczejiorganizacjicharytatywnych
trafializarazpoprzyjeździedoszpitali61.
WcelupokierowaniatymirzeszamiuchodźcówiuciekinierówKomisa-
riatPolskiwrazzprzedstawicielamiwładzradzieckichzdecydowałsiępodzielić
Rosjęnastrefyreewakuacyjne.Przystąpionodorejestracjiuchodźców,ustalono
kolejnośćrepatriacjiiprzystąpionodoorganizacjipunktówetapowychisanitar-
nychnagranicyiwpobliżuliniidemarkacyjnych.Punktyrozdzielczedziałały
wCharkowie,Jekaterynburgu,Kijowie,Moskwie,RostowienadDonem,Samarze,
Tomsku,WładywostokuiWoroneżu.Całąoperacjęmiałokoordynowaćpowołane
28kwietniadecyzjąRadyKomisarzyLudowychCentralneKolegiumdoSpraw
JeńcówiUchodźcówprzyLudowymKomisariaciedoSprawWojskowych,którego
kierownictwoobjąłUnszlicht62.
Jakwspomniano,władzeokupacyjnewKrólestwiePolskim,wbrewpostano-
wieniomreemigracyjnymzawartymwBrześciu,niechętnieprzepuszczałyuchodź-
ców.JakinformowałTadeuszŻarski,szefWydziałuWygnańczegoKomisariatu,
wstyczniu1918r.Niemcycofalitych,którymudałosięprzekroczyćgranicę63.
Tych,którymudałosięprzedostaćizostaćpodrugiejstronie,osadzanowobo-
zachnaterytoriumOber-Ost,m.in.wRównem,Łucku,Pińsku,Brześciu,Białej,
Włodawie,Białymstoku,Wołkowysku,Grodnie,Wilnie,aczęśćuchodźcówprzy-
musowowysiedlanowgłąbNiemiec,traktującjakjeńcówwojennych
64
.Dlategoteż
LeszczyńskiiBobińskizwrócilisiędoGeorgijaCziczerina,LudowegoKomisarza
SprawZagranicznych,zprośbąointerwencjędyplomatycznąwtejsprawie.Nadwie
radiodepeszedoBerlina,z6i15kwietnia1918r.,wktórychCziczerindomagał
sięodrząduniemieckiegootwarciagranicdla300tysięcywygnańcówkoczujących
nagranicy,odpowiedzianoodmownie,jednakgłównodowodzącyoddziałównie-
mieckichnaWschodzieotrzymałpolecenieprzepuszczaniamałychgrupuchodź-
ców,podwarunkiemżecibędązaopatrzeniwśrodkiniezbędnedoprzetrwania
najbliższychmiesięcy.Porozumienie,namocyktóregoNiemcyzgodzilisięprze-
puszczaćprzezOrszę,Toroszyno,SiebieżiPołockponadstoeszelonówmiesięcznie
(okołostutysięcyosób),stanęłodopierowewrześniu,jednakpokilkutygodniach
Niemcyporozumieniezerwali.DziałaczeKomisariatuPolskiego,m.in.Leszczyński,
61K.Zieliński,WładzeKrólestwaPolskiegowobecreemigracji…,s.175-178.
62T.Butkiewicz,A.Ślisz,dz.cyt.,s.226;S.S.Nicieja,dz.cyt.,s.144-146.
631918styczeń1/14,Piotrogród.KomunikatWydziałuWygnańczegoKomisariatudoSpraw
Polskichwkwestiipowrotuwygnańcówpolskichdokraju[w:]Dokumentyimateriały…,t.I,
s.244.Zob.też:1918styczeń3/16,Baranowicze.Pismosztabugeneralnegoniemieckiejgrupy
wojskwsprawiepowrotuwygnańcówzRosjidookupowanychprzezNiemcówterenówpolskich
[w:]Dokumentyimateriały…,t.I,s.250.
64
1918maj27,Moskwa.KomunikatWydziałuReewakuacyjnegoKomisariatudoSpraw
Polskichotrudnościachczynionychprzezwładzeniemieckieuchodźcompolskim[w:]Dokumenty
imateriały…,t.I,s.414-416.
