Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RękopisznalezionywSaragossieł
sformułował,wnastępującysposóbpodważastosowanieprzezAva-
dorainwersjiczasowej.
OtojestnaprzykładksiążęSidonia,któregocharaktermamzgłę-
biać,gdytymczasemwidziałemgojużnamarach.Czyliżnielepiej
byłozacząćodwojnyportugalskiej?17
Nasuwasiępodstawowepytanie:jakiesąmożliwościgenerali-
zującejinterpretacjiopowieścitakróżnorodnych,aprzecieżzbudo-
wanychzbardzonielicznychskładnikówpodstawowych.Istniejątu,
jaksięzdaje,różnepoziomyinterpretowania.
Najbardziejpodstawowa,azarazemnajprymitywniejszawykład-
niatychtekstówredukowałybyichsensdosatyrycznejkrytykidwu
przedewszystkimskładnikówtzw.kulturyfeudalnej18:nadmiernej
rolihonoruwżyciuwarstwwyższychorazprzeświadczeniaoistnie-
niupełnychmakabrycznejgrozykontaktówmiędzyświatemnatu-
ralnymaflponadnaturalnym”.Niechodzituzresztąodyskursywną,
zintelektualizowanąpolemikęnatematobyczajówczywierzeń.Samo
jużbowiemwielokrotneiwswejuporczywościwiodąceadabsur-
dumpowtarzaniesytuacji,wktórychnajlżejszeurażeniehonoruro-
dzinieobliczalnenastępstwa,orazsytuacjikontaktówzprzerażają-
cymzaświatem,wskazujenawykorzystanietychelementówjako
materiałówdoparodiiigroteski19.Dotyczytowszelkichsytuacji,gdzie
dochodządogłosuobatezjawiska,tj.rygoryirytuałyzwiązanezho-
noremorazrozrostrekwizytówmakabrycznejfantastyki20.
Tęsatyrycznąinterpretacjęnietrudnojednakpogłębić.Namiej-
scehistoryczniezlokalizowanychpojęćhonoruczywiarywkontak-
tyzeświatempozanaturalnympodstawićmożnapojęciaczyprze-
świadczeniaogólniejsze,noszącecharaktermetafizyczny.Pierwsze
znichgłosiłobynieuchronne(anietylkohistorycznieumotywowa-
ne)powiązaniemiłościirozkoszyzezłem,rozumianymempirycz-
niebądźtranscendentnie,drugie-wydobywałobyabsurdalność
17
Potocki,op.cit.,s.335.
18
Z.Libera,„RękopisznalezionywSaragossie”JanaPotockiegonatlepol-
skiejkulturyliterackiejXVIIIw.,flPrzeglądHumanistyczny”1972,nr6,s.40.
19
EfektparodiiosiąganywRękopisieprzezspiętrzeniechwytuoma-
wiaRosset(op.cit.,s.64-66).
20
Zob.R.Caillos,op.cit.,s.91-92.
