Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RękopisznalezionywSaragossieł
dwuwykładniRękopisu-satyrycznejimetafizycznej-nasuwasię
interpretacjajeszczeinna,kwestionującazwłaszczatęostatnią.Zważ-
mybowiemnazasadnicząsprzeczność,jakatkwiwopowieściach
Rękopisu.Zjednejstrony,jakstaraliśmysiępokazać,specyficzna
budowadzieła,oscylującamiędzyszkatułkowościąapowieściowo-
ścią,służyperspektywicznejwizjiświata,sugerującjegoniekończą-
cąsięgłębię.Zdrugiejstrony,powracanienielicznychatomów,zja-
kichskładaćsięmająwszelkiefabułyczyteżwszelkiedziałania,każe
mówićomonotoniiwszelkiegoistnieniaiłatwejuchwytnościzasad
jegostruktury.Biorącpoduwagętakąsprzecznośćsądzićmożna,że
regułazwiązkurozkoszyikaryiregułanieustannościomyłeksądo-
kumentowanezbytnatrętnieijednostajnie,żebytraktowaćjejako
wyjaśniająceludzkąegzystencję.Sąto,wzestawieniuzflgłębino-
wą”wizjąświata,narzędziajegointerpretacji,proponowaneraczej
żartemizodcieniemironii.Rozumieniezaśrzeczywistości,dostar-
czaneprzeznarzędziatakprosteprezentowaćsięzdajejakoparo-
diazbytłatwejflfilozoficznej”generalizacjijejnieskończonegobo-
gactwa.
IV
To,copowiedzianetutajzostałoostrukturzeiznaczeniuRękopi-
su,odnosisięprzedewszystkimdoopowieściAvadora.Niepodob-
najednakzapomnieć,żenarratorowi,jakimjestAvadoro,towarzy-
sząinninarratorzy,równolegli,orazżecałośćjegorelacjiobjętajest
podstawową,traktowanąjakoflaktualna”,akcjąprzygódAlfonsavan
Worden.Wśródtychnarratorówrównoległychwyróżnićnależy
przedewszystkimŻydaWiecznegoTułaczaorazuczonych-Velas-
quezaiHarvasa.Ichopowieścizawierająistotneelementysatyryczne
iświatopoglądowe,prezentowanegłówniewsposóbdyskursywny.Tre-
ścitychniemapotrzebytureferowaćaniinterpretowaćchoćbydlate-
go,żewznacznymstopniujużtouczyniono23.Interpretacjetakiewszakże
-właśniedlatego,żechodzituotreściwypowiedzianedyskursywnie-
23
Zob.T.Sinko,HistoriareligiiifilozofiiwromansieJanaPotockiego.
Kraków1920;Kukulski,ed.cit.,s.759-763;Caillois,op.cit.,s.93-96;
M.Żurowski,Artyzmisens„RękopisuznalezionegowSaragossie”,flPrze-
glądHumanistyczny”1972,z.6.
