Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wposzukiwaniupodstawkodówwizualnych
23
niegokryteriówpodziałucech,interesującawydajesięzgodnośćwyników
eksperymentówpsychologicznychzjegokoncepcjąwłasnościpierwotnych
iwtórnych(zob.Francuz1990).
Mimożepojęciekształtujesttakważne,tonapotykaononiezliczone
problemydefinicyjne.Określenie,zaczerpniętezWielkiejencyklopediiPWN,
żekształttozewnętrznywyglądmaterialnegoprzedmiotu(rozpatrywanyze
względunaograniczającegolinielubpowierzchnie,kontury)nieunikapod-
stawowegoproblemu.Konstrukcja:„kształtto…wygląd”odnosisięraczej
dokategoriipercepcyjnej,podczasgdywiększośćludzisłowo„kształt”trak-
tujejakoniezbywalnąwłasnośćprzedmiotu.
Trudnościzdefinicjąpojęciakształtusącodziennymkłopotemautorów
tegoartykułuujawniającymsięwpracyzestudentami.Każdaanalizateo-
retycznaczybadanieeksperymentalnezjawiskwizualnychpociągazasobą
pytanie,cotojestkształtlubjakużywamytegopojęcia.Przyglądającsięnie-
którympróbomdefiniowaniapojęciakształtuzanotowaliśmytrzyokreślenia,
budzącenajmniejkontrowersji:(1)kształtjestdostępnymnaszymzmysłom
sposobemzorganizowaniamaterii;(2)niektóredostępnezmysłowosposoby
istnieniarzeczynazywamykształtem;(3)kształtjestaczasową,przestrzenną
organizacjąmaterii.
Charakterystyczne,żewszystkieteokreśleniawiążąpojęciekształtu
zistnieniemmaterialnychprzedmiotów,doktórychmożemymiećdostępza
pomocązmysłów.Czyjednakzatymidośćoczywistymisformułowaniaminie
kryjesiępewienskrótmyślowy?Oświecie,istniejącychwnimprzedmiotach
iichwłasnościachwiemyprzecieżtyle,ilepozwalająnamnatonaszezmy-
słyikształtowanewciągucałegożyciaichpojęciowereprezentacje.Toumysł
ludzkiustala,żegranicąistnieniarzeczywprzestrzenijestjejkształt.Oznacza
to,żewiększośćprzedmiotówzaczynasięikończynatym,cokształtne,czyli
wizualne,aczęstorównieżdotykalne.Jeślizatemzgodzimysię,żekształtjest
sposobem,wjakinaszumysłwymiarujewizualnieidotykoworóżneobiekty
wprzestrzeni,totymsamymuznajemykształtnietylkozawłasnośćrzeczy,ale
takżezafundamentumysłowejreprezentacjiobiektuwizualnego,czylifigury.
4.Figurajakopojęcieobiektuwizualnego
Zacznijmyodprześledzeniakilkuprostychaktówspostrzeżeniowych.
Płytęchodnikowąnaszeokorejestrujezwyklejakoromb,rzadziejjako
trapez,ajużtylkowyjątkowojakokwadrat(zob.ryc.1).Jednakżewniczym
tonieprzeszkadza,abymiećprzekonanie,żepłytachodnikowamakształt
kwadratulubżepoprostujestkwadratowa.Skądtaniezachwianapewność,że
coś,conasiatkówkęokarzutujekształtrombu,wrzeczysamejjestkwadra-
