Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.OBYWATELSTWOPOLISATEŃSKIEJ
1.1.GenezaPowSTaniazwi¹zkuobywaTeli
Greckiepoje
þcienobywatel”–polites–etymologiczniewywodzisie
þod
terminupolis
1
,któryzwykłosie
þtłumaczyćjakomiasto-państwo.Wklasycznym
je
þzykugreckimistniałrówniez
úczasownikpoliteuo,którymoz
únaprzełoz
úyćna
je
þzykpolskijakonstawaćsie
þ”inbyćobywatelem”oraznz
úyćwpolisjako
obywatel”,aletakz
úemoz
únarozumiećjakonbraćudziałwrza
þdzeniu”
2
.Słowo
tozanikłowrazzupadkiemhelleńskichorganizmówpolitycznychicharak-
terystycznejdlawieluznichautonomicznejformyrza
þdów
3
.Terminpoliteia
jestnatomiasttłumaczonynajcze
þściejjakonpaństwo”czytez
únrzeczpospolita”,
aleoznaczarówniez
únciałoobywatelskie”,atakz
úenprawaobywatelskie”,
nobywatelstwo”
4
.Pokrewnesłowopolitikosuznawanejestzasynonimkultury
polityczno-obywatelskiej
5
.Źródłosłówterminunobywatel”ipoje
þćmublis-
koznacznychwskazujenaswoistepodporza
þdkowanieantycznegoobywatela
wspólnocie,jaka
þbyłapolis
6
.Wceluprawidłowegoprzedstawieniaprocesu
kształtowaniasie
þateńskiegomodeluobywatelstwaipoje
þćznimzwia
þzanych
niezbe
þdnewydajesie
þzwrócenieuwaginageneze
þpowstaniahelleńskiego
miasta-państwajakoformacjiustrojowejorazrozwojupraw,któreprzyczyniły
sie
þdoukonstytuowaniazwia
þzkuobywateli.
Poleispowstaływwarunkachrozkładuwspólnotrodowo-plemiennych
iporzuceniaprzezniekoczowniczegostyluz
úycia.Tenstanrzeczywynikał
zapewnezewzrostuliczebnościpierwotnychspołecznościiwia
þz
úa
þcychsie
þ
ztymproblemów.Osiadłytrybz
úyciamógłstanowićwaruneksinequanon
1
Terminpolites(politis)nominalnieoznaczadosłownie(wolnego)członkapolis.Zob.hasła
PolitesiPolis,w:H.G.Liddell,R.Scott(oprac.),AGreek-EnglishLexicon,t.II,ClarendonPress,
Oxford1901,s.1240–1241.
2
Zob.szerzejhasłoPoliteuo,w:ibidem,s.1241.Por.tez
úSłownikgrecko-polski,t.II,oprac.
O.Jurewicz(napodstawieSłownikaZ.We
þclewskiego),WydawnictwoSzkolnePWN,Warszawa
2001,s.211orazZ.Kowalewski,Społeczeństwoobywatelskiewdoświadczeniuhistorycznym,PAX,
Warszawa1991,s.14.
3
Z.Kowalewski,Społeczeństwoobywatelskie...,op.cit.,s.14.
4
Zob.szerzejhasłoPoliteia,w:H.G.Liddell,R.Scott(oprac.),AGreek-EnglishLexicon,op.
cit.,s.1240–1241;Słownikgrecko-polski,op.cit.,s.211;R.Popowski,Słownikgrecko-polskiNowego
Testamentu,nVocatio”,Warszawa1997,s.270.
5
Z.Kowalewski,Społeczeństwoobywatelskie...,op.cit.,s.13.
6
Por.D.Karłowicz,B.Markiewicz,Obywatel–Bürger,w:B.Markiewicz(red.),Obywatel.
Odrodzeniepoje
þcia,WydawnictwoInstytutuFilozofiiiSocjologiiPAN,Warszawa1993,s.130oraz
G.Sartori,Teoriademokracji,przeł.P.AmsterdamskiiD.Grinberg,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa1998,s.352i357.
