Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
irzeczywisteprzynależności”.
Wszystkieteokolicznościrazemwziętesprawiają,iżwnaukachspołecznych–jak
podkreślająIsiniTurner(2002,s.4)–zapanowałazgoda,żeobywatelstwonależy
ujmowaćjakoprocesspołeczny,wtrakciektóregojednostkiigrupyokreślająswoje
miejscewwielowymiarowejprzestrzenispołecznej,wszczególnościmiejscewsferze
publicznej,gdzieprawasązdobywane,rozszerzane,alenierazteżtracone.
Wtejksiążcekrążęwokółrdzeniaproblematykiobywatelstwa.Zaczynam
odskrótowegoodtworzeniadziejówideiiinstytucjiobywatelstwa,alenieczyniętego
nasposóbhistoryka.Idziewprzywołaniachhistorycznychwzorcówoznalezienie
stosownychpojęćiantynomii,któremogłybybyćpomocnewporządkowaniu
współczesnegopolakwestiiobywatelstwa.Wynikłoztegowielcekonwencjonalne
uporządkowanieproblematyki,alemamnadzieję,żewtymstarymopakowaniukryjesię
trochęświeżychtreści.Podkreślamkonwencjonalnośćstrukturalizacjiksiążkitakże
dlatego,iżmimojejsocjologicznegocharakteru,wewszystkichrozdziałachuwidaczniasię
mojeprzeświadczenie,żeobywatelstwownajbardziejpodstawowymoglądzie,wpunkcie
wyjścia,jestinstytucjąprawną.
Pouporaniusięzobywatelempostrzeganymprzezpryzmatczłonkostwawpaństwie
orazprawiobowiązkówzajmujęsięobywatelstwemjakouczestnictwemwdecydowaniu
osprawachpaństwa,wszczególnościkwestiąpartycypacjiwyborczej,zagadnieniem
minimalnychkompetencjiobywatelskichipowodamiznacznychdeficytówobywatelskości
wPolsce.Teostatniekwestie,atakżetożsamościowywymiarobywatelstwa,zostały
częściowopotraktowanejakozagadnieniaempiryczne.
Książkęwieńcządwarozdziałyocharakterzepotroszeeseistycznym.Wjednymznich
podejmuję,inspirującsiętwórczościąUlrichaBecka,kwestięperspektywobywatelstwa
państwowegoiszansupowszechnieniasięobywatelstwakosmopolitycznego,awdrugim,
izarazemostatnim,stawiamfundamentalnepytanieokondycjępaństwawspółczesnego
iprzeciwstawiamsiętezie,że
–mówiącjęzykiemWalzera–przestałoonobyćsiedliskiemdladobregożycia.
Deklarowanekrążeniewokółrdzeniaproblematykiobywatelstwamapewnedobre
iniedobrekonsekwencje.Dobre,ponieważkażdyrozdziałstanowicałośćwzględnie
zamkniętąiwracadoniektórychsprawpodstawowych,dziękiczemumożebyćlekturą
autonomiczną.Niedobre,ponieważjasnośćikompletnośćwywodówwymagająpewnego
powtórzeniazdań,tez,ideiprzedstawionychjużwinnychmiejscach.Powstajetakże
wrażeniebrakujednegoschematunarracji,naprzykładodogółudoszczegółualbo
odwrotnie–odszczegółudoogółu.Dodatkoworozdziałybardzosięróżniąpoziomem
ogólnościrozważań:oddrobiazgowejanalizywskaźnikówwiedzyobywatelskiej
porozważaniadotyczącefundamentówładuświatowego.Tojednakniekonieczniejest
wadą,ponieważiszczegół,konkretjestważny,ipotrzebnesąpróbyuogólnień.
Książkawkilkurozdziałachwspierasięnabadaniachempirycznychprzeprowadzonych
wramachkierowanegoprzezemnieprojektu„Obywatelstwowperspektywie
socjologicznej”,finansowanegozgrantuMinisterstwaNaukiiSzkolnictwaWyższego
irealizowanegowlatach2008–2010.Stądteżtytułtejksiążki–możetrochęnawyrost
–zostałprzesądzony,zanimnapisałempierwszezdanie.Raportemztychbadańjestpraca
zbiorowapodmojąredakcją,zatytułowana
PraktykiobywatelskiePolaków
,przygotowana
przezcałyzespółbadawczy,aopublikowanawewrześniu2010rokuprzezWydawnictwo
IFiSPAN.Tamteżprzybliżonometodologiębadań.Ilościowączęśćprojektustanowiło
badanieankietoweprzeprowadzonenalosowej,reprezentatywnejpróbiedorosłych
obywateliPolski.Badanie,wedługprzygotowanegoprzezmójzespółkwestionariusza,
zrealizowałoCentrumBadaniaOpiniiSpołecznej(CBOS)metodąbezpośredniegowywiadu
ankieterskiegowspomaganegokomputerowo.Wywiadyprzeprowadzonowdniach
26marca–2kwietnia2009roku.Jakościowaczęśćprojektuobjęła38pogłębionych
wywiadówtematyczniezogniskowanychnarozumieniuobywatelstwa.Wywiadybyły
realizowanenapodstawieustrukturowanegoscenariusza.Kryteriumdoborurespondentów
dobadaniabyłoprzewidywaneteoretycznenasycenieprzypadków.
Ankieterami/moderatoramibyłyosobydoświadczonewprzeprowadzaniutegotypubadań
–główniedoktoranciInstytutuSocjologiiUW.Wywiadyzrealizowanomiędzystyczniem
aczerwcem2009roku.
