Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstaniezakonupijarówijegodziałalnośćnaziemiachpolskichdo1864roku
WlatachtrzydziestychXVIIw.powstałoweWłoszechiwinnychkra-
jachEuropywielenowychkolegiówpijarskichazakonniemiałtyluwy-
kształconychzakonników,którychmógłbykierowaćdonowychfundacji.
Brakowałotakżezakonnikówznającychjęzykisłowiańskie.Wtejsytuacji
sprawasprowadzeniapijarówdoPolskiodwlekałasię.Jednakkanclerz
JerzyOssolińskiniedawałzawygraną.W1638rokukrólWładysławIV
spotkałsięzpijaramiwMikulovie(Nikolsburgu)naMorawach,wczasie
swojejwizytyuksięciaMaksymilianaDietrichsteina.Pijarzywywarlipo-
zytywnewrażenienakrólu,poparłwięckoncepcjęosadzeniaichwPol-
sce.LekarzkrólewskiMaciejVorbekLettowwswoimpamiętnikupisał,
żepijarówcechujeubóstwo,skromność,przykładność,aprzedewszyst-
kimflniewścibiająsięwnieswojesprawy”29|
WtymteżczasiepowstałnaMorawachwLipnikunowicjatpijarski,spo-
wodowałotozwiększeniepowołańwśródludnościsłowiańskiej.Wtejsytu-
acjiJ.OssolińskiponowiłswojąprośbęwkolejnymliściedoKalasancjusza.
OdpowiedziąbyłowydaniepoleceniaPiotrowiCasaniemu,wizytującemu
wówczasprowincjęniemiecką,wgranicachktórejznajdowałysiękolegia
morawskieiczeskie,byzająłsięsprawą.Wtymteżczasiezprywatną
inicjatywąsprowadzeniapijarówdoPolskiwystąpiłksiądzMateuszJudyc-
ki-ofcjałpomorski.WsprawietejudałsiędosamegoKalasancjusza,od
któregouzyskałzezwolenienautworzenienowegokolegium.Ks.Mateusz
JudyckiproponowałzlokalizowanienowejsiedzibynaPomorzu,dokład-
niewpowiecielęborskim.Pijarzymieliuzyskaćzniszczonyklasztorw-
borku,któryks.JudyckiotrzymałodkrólaWładysławaIV30.W1640roku
PiotrCasanizdwomazakonnikamiwyruszyłwkierunkuPomorza.Podróż
przerwanazostaławKrakowiezpowoduzłegostanuzdrowiaCasaniego.
WLęborkurównieżzaszłyniekorzystnezmiany,bowiemdotychczasowi
posiadaczeklasztoruniechcieligoopuścić.Niepomogłynawetgroźby
króla.Panującyzrezygnowałztejlokacjiizaproponowałpijaromsiedzibę
wWarszawie,cozpewnościąbardziejodpowiadałozakonowi31|
SprowadzeniepijarówdoPolskiprzyspieszyłyostateczniewydarzenia
wojnytrzydziestoletniej.GdywojskaszwedzkiewkroczyłydoMoraw,
kilkunastupijarówwrazzOnufrymContim,prowincjałemniemieckim
(wśródzakonnikówbyłjedenPolak-KazimierzBogatko),schroniłosię
29ArchiwumPolskiejProwincjiZakonuPijarów,(dalejAPPZP),G.Brumirski,Kolegia
pijarskiewPolsce,Hebdów1973,maszynopis(mps),s.96-97.
30
J|Taraszkiewicz,StaraniaosprowadzeniezakonupijarównaziemiepółnocneRzeczypo-
spolitejObojgaNarodówwXVIIiXVIIIwieku,[w:]Zhistoriipolskichpijarów.350-leciePolskiej
ProwincjiZakonuPijarów,red.M.Ausz,Kraków2013,s.36in.
31J|Taraszkiewicz,Zbadań…,s.98.
23