Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
wPolsce.ContipokrótkimpobyciewCzęstochowieudałsiędoWar-
szawyiprzyjąłfundacjęodkrólaWładysławaIV.Siedzibatazostałaza-
twierdzona1grudnia1642rokunaroguulicyDługiejiMiodowejwWar-
szawie32.WtymczasiewEuropiepijarzyposiadali33kolegiai38szkół,
wtym5wpobliskichCzechachiMorawach33|
ZagrożeniezestronySzwedówprzyspieszyłorównieżutworzenie
drugiegokolegiumpijarskiegonaterenieRzeczypospolitej.Zpropozycją
osadzeniapijarównatereniepolskiegoSpiszawystąpiłwojewodaruski
ikrakowski,aodroku1638starostaspiski,StanisławLubomirski.Nalo-
kalizacjęnowegokolegiumwybranoPodoliniec.Ofcjalnainauguracjano-
wegodomupijarskiegoodbyłasię10grudnia1642roku.Samokolegium
otwartouroczyście18lipca1643roku.34Takrozpoczęłasiętrwającado
dniadzisiejszegoobecnośćpijarównaziemiachpolskich.
Do1662rokupolskiekolegiapijarskienależałydoprowincjiniemiec-
kiej,bowiemdopierowtymrokupowstałazatwierdzonaprzezpapie-
żaAleksandraVII35odrębnaprowincjapolska,wskładktórejwchodziła
równieżwiceprowincjawęgierska.W1692rokukolegiawęgierskieutwo-
rzyływłasnąprowincję,aw1736rokuzprowincjipolskiejwyłonionosa-
modzielnąprowincjęlitewską36.WtymczasieliczbakolegiówwRzeczpo-
spolitejObojgaNarodówzbliżałasiędo30.
1.3.Oświecenie–„złotyokres”działalnościpolskiejilitewskiej
prowincjipijarów
Wpierwszymokresiedziałalnościszkołypijarskienieodbiegałypo-
ziomemkształceniaodinnychplacówekoświatowych.Dopieroreformy
ks.StanisławaKonarskiegorozpoczęłytzw.flzłotyokres”zakonupijarów
32Tamże,s.98-99;PodręcznaEncyklopediaKościelna,t.XXXI-XXXII,Warszawa1913,s.139.
33J|Taraszkiewicz,Zbadań…,s.93;S.Biegański,Szkołypijarskie…,s.2.Kilkafundacji
niedoszłodoskutkujaknp.KlimontówczyLubawa.Patrz:A.Mańkowski,Pijarzylubaw-
scyaJezuicitoruńscy1682-1724,Pelplin1931;tenże,OO.PijarzywLubawie,flZapiskiTo-
warzystwaNaukowegowToruniu”,nr11,t.4,1919;H.Samsonowicz,Pierwszekonwenty
pijarówwPolsce(1633-1648):Warszawa,Klimontów,Podoliniec,flBiuletynHistoriiSztuki”,
r.XVI,1973orazJ.Taraszkiewicz,Starania…,s.36in.
34
M|Gotkiewicz,Trzywiekikolegiumpodolinieckiego1642-1942,flNaszaPrzeszłość”,
t.XV,1962,s.88;M.J.Adamczyk,SzkołypijarskiewPodolinieiichzwiązkizPolską1643-1848,
flActaUniwesitatisWratislaviesisNo1812,PracePedagogiczneCXI”,Wrocław1995,s.31.
35L.Picanoyl,Brevisconspectushistorico-statisticusordinisscholarumpiarum,Romae1932,s.149.
36
Encyklopediakościelna…,t.XIX,s.312,332;PodręcznaEncyklopediaKościelna…,
t.XXXI-XXXII,s.137.
24
