Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstaniezakonupijarówijegodziałalnośćnaziemiachpolskichdo1864roku
Magazynpanieńskitejżeautorki46.Charakterystycznejestto,żekolegiapijar-
skiewtymczasiepromieniowałyhumanistycznąmyśląoświeceniową,ale
takżekładłynacisknanaukimatematyczno-przyrodnicze.Propagowano
doświadczeniaieksperymentyznaukścisłych.
PijarzypracowaliteżjakoprofesorowiewSzkołachGłównych:wKra-
kowie-ks.RafałJózefCzerwiakowskiprof.medycyny,ks.A.Popławski
prof.prawa;wWilnieks.JózefKonstantyBogusławski47prof.teologiiihi-
storiikościoła,ks.HieronimStroynowskiiks.MichałOlechnowiczprof.
prawa,ks.BernardSyruć48prof.Pismaśw.,ks.FilipNereuszGolański49
prof.lit.łacińskiejipolskiej50|
1.4.Pijarzyiichszkoływczasachzaborów
Okreszaborówtoogromnieważny,azarazemtrudnyczasdlapolskiego
szkolnictwa.Szkołapolskamusiałasięopieraćstopniowejrusyfkacjiiger-
manizacji,ponadtowiekXIXtoczasmonopolizacjiszkolnictwaprzezpań-
stwo.Wwynikuzmianpolitycznychiekonomicznychwładzezaczęłypro-
wadzićświadomąpolitykęoświatową.Wtymokresiecorazwiększąrolę
zaczęłyodgrywaćszkołypubliczne,coniekorzystniewpływałonaszkoły
prywatne,wtymrównieżzakonne.Upadekpaństwapolskiegototakże
powolnyupadekszkółizakonupijarównaziemiachpolskich.Zahamo-
wanyniecozostałondziękipowstaniuKsięstwaWarszawskiegoiKróle-
stwaPolskiego.Natomiastdwapolskiezrywynarodowościowetorównież
tragicznedatydlazakonupijarów-powstanielistopadowespowodowało
likwidacjęszkółpijarskichiprowincjilitewskiej,apowstaniestyczniowe
46I|Kaniowska-Lewańska,Literaturadladzieciimłodzieżydoroku1864,Warszawa1973,
s.33.
47
KonstantyBogusławski(1754-1819)kształciłsięwszkołachpijarskich,dozakonu
pijarówwstąpiłw1769roku,doktorteologii,od1789profesorSzkołyGłównejLitewskiej,
odroku1792eksklaustracja.ZmarłwWilnie.
48
BernardSyruć(1731-1784)ur.wpowieciegrodzieńskim,kształciłsięwkrajuiza
granicą,wlatach1781-84prof.prawarzymskiegoiPismaśw.wSzkoleGłównejwWilnie.
49
FilipNereuszGolański(1753-1824),ur.wKrakowie,dopijarówwstąpiłw1769.
Nauczycielwwielukolegiachpijarskich.Od1787do1812rokuwiceprofesoriprofesor
wWilnie.OdznaczonymedalemMerentibus.Wczasiepowstaniakościuszkowskiegore-
dagowałflGazetęNarodowąWileńską”.CzłonekWarszawskiegoTowarzystwaPrzyjaciół
Nauk.ZmarłwWilnie.
50
R.Stępień,Współpracapijarów…,s.149orazA.Jobert,KomisjaEdukacjiNarodowej
wPolsce(1773-1794).Jejdziełowychowaniaobywatelskiego,przełożyłaiuzupełniłaM.Cham-
cówna,przedmowąopatrzyłH.Barycz,Wrocław1979,s.279-281.
27
