Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wojnajakoinstytucjaprawa
19
wych,anieprawa,dlategowpismachczytoprawników,czytofilozofówmówio-
noraczejowojniesprawiedliwejalboniesprawiedliwejniżowojnielegalnejlub
nielegalnej.Przyjmowano,żeoilewybuchwojnyłączysięzprawnymikonsek-
14
wencjami(takjakpowódź,którawyrządzaszkody,będącepodstawąwypłacenia
odszkodowaniaztytułuubezpieczenia),otylesamojejpojawieniesięniepodlega
prawnejkontroli.Oilewięcwprzypadkuzaistnieniajużwojnyjestmożliwere-
15
gulowaniestosunkówmiędzywalczącymi(iusinbello)orazobowiązkówpaństw
trzecich(zasadaneutralności),toniemożnastworzyćregułrządzącychsamym
rozpoczęciemwojny.Wybuchwojnyjestpewnymstanemfaktycznym,anieinsty-
16
tucjąprawną.Trudnowięcmówićolegalnościlubnielegalnościwojny,dlatego
17
prawomiędzynarodowemusizaakceptowaćwojnę,bezwzględunato,czyjestpro-
wadzonazesprawiedliwychwzględów,czyteżnie.
18
Państwarościłysobienietylkoprawodoswobodnegoprowadzeniawojen
iokreślenia,czywedługnichsąonesprawiedliweilegalne,lecztakżeuznawały,że
wichwyłącznejgestiijeststwierdzenie,czywojna,którąprowadzą,jestwojną
wsensieformalnym.Mówiłaotymtyleinteresująca,coabsurdalnadoktrynastanu
wojny(stateofwardoctrine),zgodniezktórą,toodstronsporuzależało,czymia-
nodoczynieniazwojnądeiure.Istnieniewojnyniebyłowięcuzależnioneod
19
obiektywnychokoliczności(prowadzeniedziałańzbrojnychitp.).Wojnawsensie
prawnymmiałamiejscetylkowtedy,gdydoszłodojejwypowiedzeniaalbogdy
mimobrakuformalnegowypowiedzeniawojnyjednozpaństwdopuściłosięagresji
przeciwkodrugiemuiwezwałopozostałepaństwadozachowanianeutralności,albo
wprzypadku,gdypaństwobędąceofiarąagresjiuznałozaistniałeokolicznościjako
przesądzająceostaniewojnymiędzynimaagresorem.
20
14
A.S.Hershey,TheEssentialsofInternationalPublicLaw,TheMacMillanCompany,New
York1912,s.351-352iprzywołanatamliteratura.Zob.równieżCommissionontheResponsibility
oftheAuthorsoftheWarandonEnforcementofPenalties,ReportPresentedtothePreliminary
PeaceConference,29marca1919r.,AJIL1920,t.14,s.118(dalejjakoRaportKomisjids.Odpowie-
dzialnościAutorówWojny).
15
Q.Wright,ChangesintheConceptionofWar,AJIL1924,t.18,s.755-756.Zob.również
H.Dembiński,Wojnajakonarzędzieprawaiprzewrotu,TowarzystwoNaukoweKatolickiego
UniwersytetuLubelskiego,Lublin1936,s.11.
16
Y.Dinstein,War,Aggression...,op.cit.,s.74.
17
A.S.Hershey,TheEssentials...,op.cit.,s.349;A.Klafkowski,Prawomiędzynarodowepub-
liczne,wyd.4uzupełnione,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1964,s.342.
18
W.E.Hall,ATreatiseonInternationalLaw,ThirdEdition,ClarendonPress,Oxford1890,
s.64-65.
19
ByłotokonsekwencjąprzyjmowanejwówczaszasadynInterbellumetpacemnihilestmedium”.
Zob.K.Skubiszewski,Prawowojnyineutralnościwświeciewspółczesnym,RPEiS1967,nr1,
s.108.
20
J.A.Cohan,LegalWar:WhenDoesItExist,andWhenDoesItEnd?,HastInt&CompLRev
2004,t.27,s.254-255.Por.C.Antonopoulos,TheUnilateralUseofForcebyStatesinInternational
Law,Ant.N.SakkoulasPublishers,Athens-Komotini1997,s.8-9;M.S.McDougal,F.P.Feliciano,
TheInternationalLawofWar,NewHavenPress,Dordrecht1994,s.98;C.B.E.McNair,A.D.Watts,
TheLegalEffectsofWar,CambridgeUniversityPress,Cambridge1966,s.2in.
