Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podobieństwasamewsobiestanowiąopowstaniuwspólnotymiędzypodzielają-
cymijejednostkami(zob.Kantner2006:507).Wiążesiętozpominięciemaspek-
tupodmiotowościdanejzbiorowości,przyjednoczesnejkoncentracjinaróżnego
rodzajuczynnikachwarunkującychjejpowstanieirozwój.Zatem,badanianad
takrozumianątożsamościąkolektywnąpoświęconesągłównierekonstrukcjiswo-
istych,internalizowanychprzezjednostkicechdanejspołeczności,dokonywanej
jednakzpozycjinobserwatorazzewnątrz”,zpominięciemaspektuautodefinicji
analizowanejgrupy(por.Bokszański2006:45-519).
Wzasadzie,wnaukachspołecznychzrezygnowanojuż(przynajmniejoficjal-
nie)ztegosposoburozumieniatożsamościzbiorowych,mniejwięcejodlatsie-
demdziesiątychXXw.stopniowowypieranegoprzezpodejściekonstruktywistycz-
ne.JakstwierdzaRogersBrubaker(1996:16),obecnie,przynajmniejnapozór,nie
mawsocjologiimiejscadlannaiwnego”,substancjalistycznegoujęciatożsamości
kolektywnych10.Jednakże,trudnoprzecenićwpływ,jakiwywarłoesensjonali-
styczneujęcienabadanianadtożsamościamizbiorowymioraznasposóbpostrze-
ganiategopojęcia.Moimzdaniem,właśnietaperspektywa,silniepodkreślająca
realnośćbytuzbiorowegoorazjegoniezależnośćodtworzącychgojednostek,
wgłównejmierzemożebudzićwśródczęścibadaczywspomnianąwewstępie
niechęćdowykorzystywaniaomawianejkategorii.Mimotozresztą,nastawienie
substancjalistycznedefactoniezanikłododziś,niejednokrotniestanowiącnzaka-
muflowaną”podstawędlaanaliztożsamościkolektywnych(zob.Brubaker1996:
14-16;Szwed2007b:166).WedługBrubakeraiCoopera(2000:6),wliteraturze
przedmiotuwciążczęstowidocznejestnapięciepomiędzykonstruktywistycznym
językiem,wymaganymprzeznpoprawnośćakademicką”,aesensjonalistycznym
przesłaniem.
Niemniej,perspektywąobecniezdecydowaniedominującąjestkonstruk-
tywizm,zgodniezktórymtożsamośćkolektywnaniejestdana,odkrywanaani
zdeterminowanaczynnikamileżącymiupodstawwyodrębnieniaokreślonejzbio-
rowości,leczjest-świadomielubnie-konstruowaniaiprzekształcanawtoku
interakcjiwewnątrz-izewnątrzgrupowych,wreakcjinaaktualneuwarunkowania
ipotrzebydanejgrupy.Wujęciutym,szczególnauwagazwróconajestnaprocesy
tworzeniaipodtrzymywaniatożsamościzbiorowejoraznaaktywnąrolę,jakąspeł-
niająwichprzebieguokreślonepodmiotyspołeczne(zob.m.in.Bokszański2006:
122-130;BorowikiLeszczyńska2007:10;Cerulo1997:387;Snow2001:2215;
Szwed2007a:163-164,Szwed2007b:165-166).
Wyróżnićmożnantwarde”oraznmiękkie”wersjepodejściakonstruktywistycz-
nego.Wtychpierwszych,tożsamośćkolektywnapostrzeganajestjakospołeczny
9
Coprawda,samBokszański(2006)wswojejnajważniejszejpracypoświęconejtożsamościom
zbiorowymnienazywaexplicitepodejśćtegorodzajujakonesensjonalistycznych”,jednakjegopod-
sumowaniedominującychdawniejwnaukachspołecznychujęćtożsamościkolektywnejznakomicie
oddajeistotęesensjonalizmu.
10Brubakerstwierdziłtowodniesieniudokolektywnychtożsamościgrupnarodowych,niemniej
uwagatajesttrafnarównieżwprzypadkuinnychpodmiotówzbiorowych.
27
