Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaMarkowska,ReginaKulig-Posłuszny
Wstęp
iwolności:muzyka,zjejośmielającymrytmem,pobudzała
dożyciaidziałania
23
.Ponieważsprawczośćpolitycznychbo-
haterówopisanajużzostaławielokrotnieprzezhistoryków,
wkrótkimnakreśleniutłaprzemianjakiezachodziływPolsce
odlat80.,skupimysiętutajnasztuce.PowiązanieGdańska
zWrocławiem,zominięciemstolicy,byłojednymzfenome-
nówodrzucaniacentralizującejkontroli.Zaprzykładsłużyć
możeMieczysławZdanowicz,artystazWrocławia,pragnący
w1980rokuzałożyćStałąGalerięSztukiWspółczesnejnate-
renieStoczniGdańskiej
24
.Zanim,jużwnowymustroju,artyści
zrozumieli,żebysięwybićnależywyjechaćdoWarszawy(jej
dynamikaprzemianporywała!),wniezbornychianomicznych
latach80.inwestowaliwlokalnośćiformującygeniusloci)
Wnowej,demokratyzującejsięPolsce,rodziłasięstopniowo
nowaprzeszłość;zaludnialijąludzie,którzywcześniejskazani
bylinadamnatiomemoriae.
Niniejszytomzajmujesięoczywiściesztukamiplastycz-
nymi,anie-przywołanąnawstępie-literaturą,czymuzyką.
Tutrzebapodkreślić,iżwnowejPolsce,po1989roku,obokza-
znaczonegonawstępiegeneralnegozwrotukuwielokulturo-
wości,obserwujemyswoistyparadokszwiązanyzpodejściem
doprzeszłości:pojawieniesiękolejnych-choćinnychniż
wcześniej-przeszłościniechcianychihomogenicznychnarra-
cji.PodejrzanazostaławłaściwiecałaspuściznaPRL-u,wtym
takżeprojektnowoczesnościiideemodernizacyjne.Różnica
międzynowoczesnościąisoc-nowoczesnościąwydawałasię
jakbyzbytmała,byzaprzątaćsobieniągłowę.Tzw.konserwa-
tywnyzwrotobjawiłsięwpostmodernistycznejarchitekturze
iwprzyzwoleniunaniszczeniewielunowoczesnychbudowli
irzeźbwodradzającejsięprzestrzenipublicznej.Tenzwrot,
określanyniekiedyuzdrawianiemprzestrzenipublicznej,jak
wszystkiepolityczniemotywowanesanacje,maopróczchwa-
lebnychaspektówswojejanusoweobliczewobszarzesztuki.
Wniektórychprzypadkachpotrzebawymazywaniawydaje
sięzrozumiała,winnych-trudnadouzasadnienia,takżeze
względunapowstałąwwynikutakiejczystkifantomową
wizjękrystalicznegonieskalania;populistycznąiforsującą
historyczneuproszczenia.Zamieszczonyniedawnowtygo-
dnikunPrzegląd”artykułKrzysztofaWasilewskiegoZiemie
Odzyskane-historiasukcesu,swątezęiżzagospodarowanie
iscaleniezresztąkrajuZiemZachodnichiPółnocnychnale-
żydonajważniejszychosiągnięćPRL-u,chciałbywesprzeć
23Skiba,Janiszewski,Konnak(2011);Piotrowicz(2015).
24Mrozek(2011:56).
12
jakimiś(nowymi?)propagandowymidziełami,couzasadniał
następująco:nWUSApowstałysetkiwesternów,książekczy
komiksówgloryfkującychzdobywanieprzezAmerykanów
dzikiegozachodu.WPolscenatomiastwszelkiepozostałości
zaświadczająceopowojennychdziejachZiemOdzyskanych
sąobecniesystematycznieniszczone”
25
.Zdrugiejstronypo-
litycznejbarykady-którązapewnemiałnamyśliWasilewski,
piszącochęciwymazywaniapowojennychpozostałości-po-
jawiłasięnaprzykładweWrocławiuideazdekomunizowania
bulwaruim.prof.StanisławaKulczyńskiego(2018,nawniosek
wojewodydolnośląskiego,pozapoznaniusięzopiniątutej-
szegooddziałuIPN)inazwaniagoBulwaremProfesorów
Lwowskich,uchylonajednakostatecznieprzezWojewódzki
SądAdministracyjny.Tymsamymprzedwojennyrektor
UniwersytetuJanaKazimierzaweLwowieipierwszyrektor
UniwersytetuWrocławskiegowygrałbitwęopamięć,boprzy
okazjizostałteżhonorowymmieszkańcemgrodunadOdrą.
Jednaksporyotożsamość,historięihoryzontyprzyszłościnie
wygasająinadalsąburzliwe.Cenzurapeerelowskafaktycznie
zmieniłaprzeszłośćidotarciedotegoconiejestopakowane
wideologicznezapotrzebowaniestronpolitycznegokonflik-
tuwymagasporejpracyiwiedzy.Aitakdomaganiesięod
historykówścisłychiraznazawszeobowiązującychustaleń
jestżadaniemnawyrost;historięzawszeprzecieżpiszesię
zokreślonymizałożeniamiprzedwstępnymiiprzekonaniami.
Taknaprawdętoczymywięcwalkęoprzekonania,choćzata-
janelatamifaktypozwalająjeoczywiściezmieniać.
*
Zanimprzejdziemydoszczegółowegoprzyglądaniasię
sytuacjiprzemian,jakienarastaływlatach80.,wartojed-
nakzrekapitulowaćto,cobyłozasobempozytywnymtych
czasów:jakieunikatowetradycjeartystycznedobyPRL-u
wartebyłykultywowaniawnowejepoce.
Tomrozpoczyna
częśćI.zatytułowana
Artystycznaniezależnośćisamoorgani-
zacja-kluczowyartystycznyspadekpoPRL-u?
,odnosząca
siędoinauguracyjnegoartykułuZbigniewaMakarewicza,próbu-
jącegodoprecyzowaćwymykającąsięwyjątkowośćsztukitzw.
ZiemOdzyskanych.ARYTMIA)Oniektórychaspektachartystycznej
awanturynaZiemiachZachodnichiPółnocnychtoartykuł,którego
autorjestwybitnymwrocławskimartystązwiązanymzruchemneo
-awangardowymmiasta,odczasówwesołychtriksterówzformacji
25Wasilewski(2018:12).
